درّه رود مارون بستر حیات تاریخی کهگیلویه

به گزارش خبرگزاری پانا، " مارون" نام رودی است که ازمحلی به نام "آبریز" دشمن زیاری سرچشمه می گیرد و پس ازهمراه کردن چندین سرشاخه ازجمله "رودلوداب" و "رودشور" به سمت مناطق فرودست دشمن زیاری جاری ودرتنگه "کلات" با پیوستن "رودجن" که سرچشمه اش باتنگه تنها چندکیلومتر فاصله دارد و دارای زیباترین چشم اندازهای طبیعی است،به سمت دشت های جنوبی کهگیلویه می رود.

این رود درتنگه "تکاب"،تنگه ای که به دروازه پارس (پیلاپرسیکا) مشهورگردیدومحل نبرد آریوبرزن وخواهرش "یوتاب" با سپاه اسکندرمقدونی بود،ازکهگیلویه خارج ، وارد استان خوزستان می شود. مارون درباور مردم دشمن زیاری به معنای خروشان،خشمگین ووحشی است وکهنسالان نقل می کنندکه این رودخون اژدهایی بودحافظ قبیله که روزی از روزها درنبرد بادشمنان وحشی قبیله،کشته می شود و ازخونش رودی جاری می شود که همچنان هم حافظ و منشاء حیات و آبادانی درسرزمین قبیله است.

این نقل قول اساطیری خود گویای این مطلب است که خطه باستانی و کهن کهگیلویه علیرغم گمنامی از معدود مناطق ایران است که از دهها هزارسال پیش تاکنون محل زندگی انسان بوده. ردپای کهن ترین زیستگاههای انسان را می توان درغارها، اشکفتها، دامنه های پرازدرخت وکنار رودخانه ها وچشمه ساران متعدد این منطقه، جستجوکرد.

به نظرمی رسد ساکنان فعلی ازهزاران سال پیش تاکنون تمام مراحل زندگی را تا تکامل فعلی طی کرده باشند. وجود اشکفتها وغارهایی چون غاردالو(پیرزن) درتنگه کلات مبین این واقعیت است که انسان یک سیرتطوری را تا دوران کنونی دراطراف این رودخانه پیموده است. اگرچه هنوزاکتشاف و بررسی کاملی برروی این غارانجام نگرفته است اما ماجراجویانی که باتجهیزات پیشرفته کوهنوردی وارد غاردالو شده اند از وجود اشیاء ونقاشی هایی دردیواره های این غارپرده برداشته اند.

غارهای موجود در دره رود مارون بیانگر حضورانسان نئاندرتال (نژادی که درحدود 50 تا 150 هزارسال پیش درآلمان،آسیاوآفریقا می زیسته) دراین منطقه می باشد. انسانهایی که قوت غالبشان راگوشت حیوانات وپرندگان تشکیل می داده وبه واسطه حضوردراین منطقه از دانه وبرگ گیاهان نیز درخوراک خود استفاده می کردند.

آنها دسته جمعی شکار می کرده واحتمالاً گاه برای شکار باید مسیری طولانی را نیزطی می کردند. به طورکلی میتوان ابرازداشت که غارهای موجود دردره رود مارون نیز همچون غارهای دره خرم آباد درلرستان به سه دسته عمده تقسیم می شوند:

-اقامتگاههای فصلی که احتمالاً بوسیله یک یا دو خانواده پدرسالار در مدت کوتاهی ازیک فصل اشغال می شد. -اقامتگاههای کشتارکه بوسیله گروهی ازشکارچیان برای یک یا دو روز اشغال می شد.

- اقامتگاههای موقت که شکارچی برای لحظاتی کوتاه جهت بررسی وضعیت شکار یا تهیه ابزارسنگی درآنجاتوقف می کردند. نگاه به روند شکل گیری آسیابها ودیگرسازه های آبی،قلاع باستانی،معابد و ویرانه های دهکده های باستانی در درّه رود مارون بخصوص درمنطقه دشمن زیاری حکایت ازحضوردیرینه انسان درکناراین رودخانه زیبا وخروشان دارد.

این موقعیت وموفقیت فرهنگی را در درجه نخست باید به شرایط اقلیمی مساعد چون حاصلخیز بودن خاک، آب فراوان، دامنه های سرسبز وتنوع گیاهی وجانوری وازسویی به نزدیک بودن این منطقه به بزرگترین مرکزنشر واشاعه تمدن باستان یعنی عیلام، مربوط دانست . سرزمین کهگیلویه شرقی ترین ناحیه عیلام و از مهمترین سکونتگاههای انسان درسلسله کوههای زاگرس بوده و در ادوار مختلف تاریخی شاهد تمدن وشهرنشینی دراین خطه بوده ایم.

پس ازهخامنشیان، سرزمین فعلی کهگیلویه به دوقسمت تقسیم شد؛ شمال رود مارون جزو "الیمائید" وجنوب شرقی آن جز و"انشان" بود. اردشیر بابکان بواسطه قرابت سببی و مذهبی با مغان جنوب شرقی توانست با حمایت آنها،الیمائید را تصرف وپس ازکشتن پادشاه اهوازی وتصرف دژهای مستحکم کهگیلویه خود را شاهنشاه بخواند. او دستور داد تا در این منطقه آبادیها و آتشکده ها ساختند. سازه های آبی از جمله آسیابها و بقایای دهکده هایی دراطراف دره رود مارون ازآثاراین دوران می باشد.