معاون وزیر:

در طراحی برنامه آموزشی پیش‌دبستان نمی‌توان از مدل‌های جهانی گذشت

تهران (پانا) - معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با تاکید بر اینکه برای رسیدن به یک مدل بومی در تدوین محتوای پیش‌دبستان نیازمند تجربه‌های موفق جهانی و داخلی هستیم، گفت تحجّر و اباحی‌گری دو خصم نظام تعلیم و تربیت ایران است که باید از آن دوری کرد.

کد مطلب: ۱۲۳۳۷۲۴
لینک کوتاه کپی شد
در طراحی برنامه آموزشی پیش‌دبستان نمی‌توان از مدل‌های جهانی گذشت

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، نشست شورای تدوین محتوای پیش از دبستان در این سازمان برگزار شد که اعضای هرکارگروه به صورت مجزا گزارشی ارائه و برنامه‌های آتی را تشریح کردند.

حسن ملکی در این نشست گفت: همه جلسات مبارکی خاصی دارند اما جلسه‌ای که برای کودک معصوم برگزار می‌شود مبارک‌تر است یعنی از خداوند بخواهیم ما را خادم فطرت قرار دهد؛ این توفیق بزرگی است که انسان زندگی خودش را در کتاب تکوین خدا یعنی فطرت الهی سیر کند. همانطور که می‌دانید دو کتاب وجود دارد؛ یکی تشریع که همان قرآن است و دیگری تکوین که همان فطرت است. یعنی اگر قرآن بخواهد در قالب سرشت ظاهر شود، فطرت می‌شود و اگر فطرت در قالب کتابت ظاهر شود قرآن خواهد شد؛ این دو هم وزن هستند، این شورا برای چنین امر مبارکی تشکیل شده و همه باید شاکر باشیم.

وی با اشاره به آیات سوره مبارکه زمر که در ابتدای این نشست تلاوت شد، گفت: همه آیات قرآن زیباست اما برخی آیات آن پیام خود را سریعتر و صریح‌تر می رسانند.در همین آیاتی که تلاوت شد نکات زیادی نهفته است. نکته اول اینکه بندگان خدا سوق داده می‌شوند به وسیله خدا. آنها به بهشت می‌روند؛ چرا؟ زیرا مزد تقوای خود را می‌گیرند. ما در روایات « التَّقی رَئیسُ الاَخلاقِ» را داریم یعنی تقوا رییس همه اخلاقیلات است. اگر در وجود انسان تقوا باشد، لشگریانی دارد که لشگر آن هم خصوصیات و فضایل اخلاقی افراد است و اگر آن تقوا نباشد هر اخلاقیاتی ادعایی بیش نیست.

معاون وزیر در مورد کلمه "زمرا" در این آیات بیان داشت: یعنی اینکه تنها به بهشت نمی‌روند بلکه همگی به بهشت می‌روند، گویی در بهشت رفتن آن هم به تعداد زیاد و با همدیگر، چیز خاصی نهفته است.

حسن ملکی با تاکید بر این موضوع که تقوا کلید واژه همه تحولات ما است، گفت: مصوبات باید مورد توجه ویژه قرار بگیرد، زمانبندی تعیین شود تا بتوان آنها را پیگیری کرد. برای اجرای برنامه درسی مبتنی بر فطرت گرایی توحیدی باید الگوی اجرایی درستی داشته باشیم، در دوره پیش دبستان چون فطرت بکر است، مربیان مسئول‌تر هستند. در الگوی اجرا مولفه‌هایی باید داشته باشیم که یکی از این مولفه‌ها مسئله‌ی توانمندسازی مربیان و خانواده‌ها است.

وی ادامه داد: الگوها در حالت کلی با یک جنبه قیاسی طراحی شود، مولفه‌ها یک به یک تعیین و در نهایت اجرا شود اما رویکرد دیگری هم می توان انجام داد که شیوه استقرائی است؛ به این معنا که یک سوال اساسی داریم که خودش موضوعیت دارد؛ این سوال این است « مربیانی که قرار است برنامه درسی مبتنی بر فطرت گرایی توحیدی را اجرا کنند و کودکان را تربیت کنند به چه توانمندی‌هایی احتیاج دارند؟ »؛ کارگروه تربیت مربی و خانواده باید به این سوال پاسخ دهد. اگر این کارگروه بتواند کار خودش را خوب عرضه و ارائه کند باید خانواده هم در آن لحاظ شود؛ مربی و خانواده بسته‌ای می‌شود که باید برای آن فکر کرد.

در ادامه مسعود تهرانی فرجاد رئیس گروه پیش از دبستان سازمان پژوهش گفت: جلسات پیشین با محتوای تدوین سند، معرفی بسته‌های تربیت و یادگیری برای مهر 1400 و در نهایت مصوبات مورد بررسی تشکیل شد. تعیین شاخص‌هایی برای ناشران و مراجع بررسی کننده و تعیین کننده محتوا از وظایف این کمیته است، روند تایید بسته‌ها فرآیندی صورت می گیرد. در تعریف بسته‌های تربیت و یادگیری نیازمندیم که این بسته‌ها تعیین گردد و ارتباط و تفاوتش با دوره دبستان مشخص شود.

ایجاد شناخت و نگرش از دوره پیش دبستان؛ هدف اصلی برگزاری دوره تربیت مربی

در بخش دیگری از این نشست خانم دکتر نجفی ضمن ارائه گزارشی از کارگروه تربیت مربی و آموزش خانواده، گفت: در این کارگروه سه هدف اصلی داشتیم؛ آموزش خانواده مطابق با تربیت و یادگیری گروه سنی مربوطه یعنی پیش دبستان انجام شود و سنجه‌هایی از مربیان و خود ارزیابی داشته باشیم. دوره خوبی در تربیت مربی پیش دبستان انجام شد که سازمان بهزیستی و دانشگاه فرهنگیان متولیان آن بودند. همه این دوره‌ها خوب بود ولی به نظر می‌رسد که نظام تربیت مربی، خلاءهایی دارد. در راستای برطرف کردن آن‌ها به این نتیجه رسیدیم که یک اصولی برای برگزاری این دوره‌ها باید حاکم باشد؛ اول اینکه هدف گذاری باید درست صورت گیرد و هدف گذاری از شناخت‌ها و ایجاد نگرش شروع شود. همچنین علاقه مربی باید جلب شود و بتوانند آن را اجرا کنند و تا مرحله رسیدن به توانمندی مربی باید پیگیری شود.

وی ادامه داد: به نظر می‌رسد دوره‌هایی که در کشور برگزار می شود در بهترین حالت تا مرحله ایجاد علاقه پیش می‌رود و توانمندی و مهارت چندان مورد توجه قرار نمی‌گیرد و نکته مهم این است که کارگاه‌هایی که برگزار می شود باید تعاملی باشد و روش‌های فعال و اکتشافی در آن رعایت شود، در واقع چیزی که از مربی می‌خواهیم در برنامه کلاسی رعایت کند، خودمان باید در دوره آن‌ها را مدنظر قرار دهیم، دوره‌ها معمولاً به روش سخنرانی است؛ این بدترین روشی‌ است که برای کودکان پیش دبستانی می توان درنظر داشت.

وی افزود: بعد از این همه نقد، برای مربی به همان روش دوره برگزار می‌کنیم. بنابراین مربی درک خوبی از روش های فعال و اکتشافی ندارد در نتیجه ما باید سعی کنیم کارگاه‌هایمان را به این روش برگزار کنیم تا آن‌ها یاد بگیرند.

نجفی اضافه کرد: نکته بسیار مهم این است که بخش قابل توجهی از دوره را باید به بسته‌های یادگیری اختصاص دهیم؛ نمونه‌ای باید طراحی و به مربیان ارائه شود و مربی نحوه اجرای آن را ببیند و از فضای واقعی پیش دبستانی با مربی ترازی که هماهنگ با این سند آن را اجرا کند فیلمبرداری شود تا مربیان حاضر در دوره آن را مشاهد کنند و سپس تحلیل و بررسی شود. تا مربی الگوی عملی نبیند، هر آنچه گفته می‌شود به راحتی فراموش خواهد شد. هیچ روشی موثرتر از مشاهده نیست و کارگاه‌هایی که برگزار می‌شود باید چندرسانه‌ای برگزار شود. مهم است مدرسان دوره چه خصوصیتی داشته باشند؟ و نحوه آموزش مهم است که با این روش‌ها و اصول همراه شود.

وی درباره اقداماتی که تاکنون در کارگروه تربیت مربی و آموزش خانواده صورت گرفته است، گفت: پیش نویس سنجه‌های خود ارزیابی خانواده تهیه شده و باید بررسی شود. سرفصل‌ها و منابع با تفکیک گروه سنی استخراج شده که هم شامل مربیان و خانواده می‌شود. در صلاحیت‌های مربی پانزده مورد برای مربی احصاء شده و با توجه به انتظاراتی که از متربی می‌رود یک راهنمای عمل برای مربی و خانواده تدوین شده است؛ یعنی برای انتظارات عملکردی که از کودک نوشته شده بود از خانواده و مربی انتظاری احصاء شده است.

سازمان باید از این چرخه سی ساله تربیت مربی فاصله بگیرد

سپس صادقیان با انتقاد از روش‌هایی که تاکنون برای تربیت مربی صورت گرفته است، گفت: باید از این روشهایی دست بکشیم، پیشنهاد می کنم چهار مولفه برای اجرای برنامه درسی در این مقطع در نظر گرفته شود که تربیت مربی هم بخشی از آن است، باید روی مدل‌های استقرار کار کنیم؛ اینکه برنامه‌های درسی چگونه در مدارس ما استقرار یابد، نکته دوم بر روی فهم برنامه درسی در حوزه اجرا فکر کنیم، اینکه این برنامه چگونه فهم می شود، بسیار مهم است. مورد سوم بر روی نگه داشت باید تمرکز صورت می گیرد و در نهایت توسعه آن است. تمامی عوامل ذینفع از مدیران اجرایی و کارشناسان مناطق باید بررسی شوند. مراکز آموزشی باید حمایت شوند؛ بین مراکز و سازمان پژوهش فاصله زیادی است. سازمان باید از این چرخه 30 ساله تربیت مربی فاصله بگیرد و به فکر شیوه‌های جایگزین باشد.

در ادامه سبحانی نسب نیز با عنوان اینکه رویکرد فطرت گرایی توحیدی به عنوان لباسی که بر عملکرد کل سازمان پوشیده شده در نوع خودش کم نظیر است، گفت: معمولا صحبت‌ها معطوف بر انتقاد از این کارگروه‌ها است، کارگروه تربیت مربی و خانواده دو ماه است که شکل گرفته و به نظر کارهای خوبی انجام داده است. این روحی است که در حرکت پیش دبستانی دمیده شده و امیدواریم که این حرکت ادامه یابد.

در ادامه خانم افضلی به عنوان نماینده معاونت آموزش ابتدایی، گزارشی از فرایند اجرای کارها، صدور بخشنامه ها و اقدامات صورت گرفته ارائه کرد و پیشنهاداتی داشت.

خروجی تلاش های کارگروه؛ برنامه درسی مبتنی بر توانمند سازی مربیان و خانواده

ملکی در جمع بندی این جلسه گفت: هر کارگروه کار خودش را با کفایت انجام دهد. این کارگروه‌ها باید خروجی کارشان برنامه درسی مبتنی بر توانمندسازی مربیان و خانواده باشد؛ هر جا یادگیری رخ بدهد آنجا می توان سخن از برنامه درسی گفت؛ برنامه درسی سخن از طرح و نقشه یادگیری است؛ اگر بدون نقشه حرکت کنیم به جایی نمی رسیم. باید به ما برنامه درسی بدهند.

آغاز برنامه درسی مقوله نیاز است

وی افزود: اگر قرار شد به ما برنامه درسی بدهند باید ادبیات ارائه برنامه درسی را رعایت کنند؛ کارگروه تربیت مربی و خانواده باید به بحث نیازها توجه کند؛ آنها باید توجه کنند که نیازسنجی چگونه صورت می گیرد؟ این موضوع بسیار مهمی است. در ضمائم هم می توانند به آن بپردازند و برای آن جواب علمی داشته باشند. آغاز برنامه درسی مقوله نیاز است. عنصر اول نیاز است.

معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی گفت: عنصر دوم هدف است یعنی اینکه بر پایه نیاز هدف‌های آموزشی و تربیتی توانمندسازی مربیان را مشخص کنند. بدیهی است که به هدف نیاز داریم. عنصر سوم محتوا است، اینکه چه چیزی به مربیان می خواهند آموزش دهند. برنامه درسی مهدکودک ها خانواده محور است چرا که در آنجا با مربی خیلی کار نداریم؛ در همین راستا در این د وسال توانستیم عنصر خانواده را به عنوان یکی از عناصر برنامه درسی نهادینه کنیم. این یکی از موفقیت‌های عصر فعلی ما بود.

خانواده در دوره پیش دبستان، مخصوصاً در مهد کودک‌ها عنصر اصلی است

وی با تاکید بر اینکه خانواده در متن است، گفت: در دوره مهدکودک و پیش دبستان خانواده حاشیه نشین نیست بلکه در متن است. محتوا باید برای خانواده و مربیان تعیین گردند و بعد روش‌های توانمندسازی مهم است. باید دنبال روش های نوین باشیم، اینکه مانند گذشته عده‌ای دور هم بنشینند و یک نفر برای آنها سخنرانی کند گذشته و روش سخنرانی منسوخ شده است؛ اکنون با فناوری‌های نوین باید روش‌های دیگر در این زمینه را مدنظر داشت و با این همه ابزار جدید باید از روش‌های نوین سود برد و به آنها تکیه کرد. البته بعضی موارد هم ممکن است از روش‌های سنتی هم استفاده کنیم ولی باورم عبور از روش‌های سنتی نیست اما انحصار در روش‌های سنتی اصلا مقبول و مطلوب نیست، باید نگاه ترکیبی در اینجا داشته باشیم. کارگروه تربیت مربی و خانواده نیازمند تقویت اعضا بوده چرا که کار سنگین است، شما باید استلزامات اجرایی این کارگروه را نیز مشخص کنید.

در طراحی برنامه آموزشی پیش دبستان نمی‌توانیم از مدل‌های جهانی بگذریم

ملکی اضافه کرد: در طراحی این برنامه چند ملاحظه وجود دارد، ملاحظه اول تجارب پیشین است که باید احصاء و تحلیل شوند، مراکزی در تهران وجود دارد که نوآوری‌هایی در پیش دبستانی دارند و باید به آن‌ها توجه شود، کار از صفر شروع شود در همان حد صفر می ماند. این همه کار شده است. ملاحظه بعدی تجربه‌های جهانی است، همیشه گفته‌ام که تجارب جهانی را نمی شود نادیده گرفت ولی مدل باید بومی خودمان باشد و نباید به عاریت گرفته شود اما برای طراحی مدل ها نمی توانیم از تجربه‌های جهانی خودمان را محروم کنیم.

معاون وزیر آموزش و پرورش گفت: ما با فطرت گرایی توحیدی عهد اخوت بسته ایم و برای آن باید از تجارب دیگران استفاده کنیم، درست است که مدل ما فطرت گرایی توحیدی در مقطع پیش دبستان است اما برای ساخت این مدل نیازمند تجارب جهانی هستیم. ملاحظه سوم ضرورت‌های نوین تربیتی است، مرادم این است که ما نیازها را صرفاً از الگو و برنامه درسی خودمان نمی‌توانیم به دست بیاوریم بلکه یک سری ضرورت‌هایی وجود دارد که در دنیا مطرح است؛ مثلا حتما شما باید عزت نفس و اعتماد به نفس کودک را بالا ببرید شاید این اعتماد به نفس به صورت مشخص در برنامه درسی ما نیامده باشد اما مگر می توان از آن عبور کرد؟ عزت نفس و اعتماد به نفس سرمایه ای است که در دنیای امروز، آن کودکانی که اعتماد به نفس ندارند می بازند و زود فریب می خورند؛ آدمی که عزت نفس و اعتماد به نفس دارد خسران زده و مغبون نمی‌شود. آن هم در زمانه ای که کلاهبرداران تربیتی کم نیستند، کلاه‌بردار سیاسی و اقتصادی و ... داریم و کلاه بردار تربیتی هم داریم؛ به قدری کلاه بردار تربیتی وجود دارد که باید فرزندانمان را برای عرصه‌های حساس آماده کنیم.

تحجّر و اباحی گری؛ دو دشمن نظام تعلیم و تربیت ایران است

ملکی گفت: نظام تعلیم و تربیت ایران خودش را باید از دو خصم حفظ کند؛ یکی تحجّر و دیگری اباحی‌گری است؛ نه متحّجرانه باید برخورد کنیم و نه اباحی‌گرانه، متحجّرانه یعنی که سنگ باشیم و از چیزی نخواهیم اثر بپذیریم؛ اباحی‌گری یعنی حساب و کتاب و برنامه‌ای نداشته باشیم؛ «هرچه پیش آید، خوش آید» دنیا می‌رود؛ ما هم؛ هم مسیر با آن حرکت کنیم. دنیا به جاهای بدی می‌رود؛ در دنیای کنونی به نام حقوق بشر به سمت همجنس گرایی و کذا و کذا می‌رود، آیا ما هم باید برویم؟ در این دنیا مگر می‌توان اباحی‌گرانه حرکت کرد؟ باید بر اصول تربیتی خودمان محکم بایستیم. اینطور نباشد که به انجماد برسیم؛ به اینجا نرسیم که گویی که نباید از چیزی تاثیر بپذیریم. تحولات علمی درست و تحولات فرهنگی اصیل باید در ما اثر کند. خلاصه اینکه نه سنگ بشویم اثرناپذیر و نه آب بشویم بی در و پیکر.

دقت در ارائه مفاهیم

مثلا در همین مطالب که ارائه شد دقت کافی وجود نداشت. وقتی گفته می‌شود پیشینه تحقیق یعنی ما تحقیق های قبلی را می خواهیم؛ هدف و ماموریت را آورده اید اما اینطور نیست بلکه بگویید وظایف کارگروه.

وفاداری به فطرت گرایی توحید به عنوان یک رویکرد

الحمدالله این رویکرد به عنوان یک رویکرد بدیل، تحدی می کند و می گوید من هم هستم شما هم باشید. تا چه زمانی بگوییم که آیزنر، اپل، پاینار و ... این را گفتند. آیا ما هیچ حرفی نداریم؟ آنها این را گفته‌اند و ما هم باید حرف خودمان را بزنیم. جمهوری اسلامی ایران مبنا و فلسفه دارد و ما هم باید بگوییم و در میدان باشیم. یکی از جاهایی که باید حرف برنیم همین برنامه درسی است.

ملاحظه دیگر انسجام و یکپارچگی است

از کارگروه‌ها انتظار دارم چیزی که ارائه می کنند اتقان داشته باشد و یکپارچه باشد، اجزای پراکنده مشکلی را حل نمی‌کند. دانه‌های پراکنده با نخ تسبیح به هم پیوند می‌خورند. فعلا این کارگروه با این ملاحظه کار خود را ادامه دهند و مدتی بعد دوباره جلسه داشته باشیم. این عرصه، عرصه اجرا است. معاونت ابتدایی باید کمک کند. ما بازویی برای اجرا نداریم، یک بازو داشتیم که در یکسال اخیر آن را بسیار غیرکارشناسانه قطع کردند و بریدند.

در ادامه خانم قنبری در خصوص تربیت مربی در سال جاری، نظارت بر اجرا و زمانبندی این طرح گزارشی ارائه کرد.

ملکی معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی پس از این گزارش ادامه داد: اگر سازمان پژوهش، معاونت ابتدایی و سازمان تعلیم و تربیت کودک به عنوان یک مثلث با هم هماهنگ نشوند به دست خودمان به اینگونه مسائل لطمه خواهیم زد.

سپس خانم افضلی به جلساتش با آقایان تهرانی فرجاد و حاجیان زاده گفت: شهریور ماه جهت ارائه بخشنامه برای محتوای پیش دبستان بسیار دیر است چرا که قبل از آن زمان باید این محتواها پیشنهاد داده شود و چاپ شود.

سال گذشته به خاطر همه گیری ویروس کرونایی شرایط خاصی را پشت سر گذاشتیم و در همین حال در کشور 5 استودیو تخصصی پیش دبستانی ایجاد کردیم. و اینها از قبل کارشان را انجام دادند و اگر در بخشنامه ذکر شده محتوا با تایید سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی و جایی بدون مجوز محتوایی بدون تایید را استفاده کند آن بخش کار نادرست را انجام داده است . اگر در استانی این کار انجام می شود آن را اصلاح کنید و نگویید ناهماهنگی بین دو حوزه. ما در معاونت ابتدایی و سازمان پژوهش هیچ اختلافی با هم نداریم بلکه همسو با هم کارها را پیش می بریم. وظیفه ما در معاونت ابتدایی اجرای برنامه درسی است.

وی با اشاره به اینکه کمیته تولید محتوای استانها که زیر نظر معاونت آموزش ابتدایی فعالیت می کند یک کمیته مهم است، افزود: معاونت آموزش ابتدایی تا زمانی که بخشنامه های سازمان تعلیم و تربیت کودک ابلاغ شود مسئولیت دارد و یک بخش مسئولیتش همه اجرای برنامه درسی است.

جمع بندی

معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی در جمع بندی پایانی جلسه بیان داشت: این کارگروه‌هایی که تشکیل شده اند ارکان اصلی کمیته تدوین محتوا هستند و ما کارشان را باید به دقت دنبال کنیم و نمایندگان معاونت ابتدایی هم معرفی شوند و عضویت پیدا می کنند و این آرزوی ما است که چنین هماهنگی و توافقی ایجاد شود.

وی ادامه داد: تصریح می کنم که موفقیت برنامه درسی دوره پیش دبستان منوط به هماهنگی کامل سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی با معاونت آموزش ابتدایی و سازمان تعلیم و تربیت کودک است و در این مساله هیچ تردیدی نداریم ولی به این مساله ما باید نمود عینی بدهیم اما تقاضا دارم که آن کمیته های تدوین محتوای استانی که دارید جامعه پذیر شوند، شرایطی پیش نیاید و آن کمیته ها اقدامی نکنند و نقطه تلاقی بین آن ها و مصوبات این کارگروه ها ایجاد شود. تقاضای ما این است که مصوبات محتوایی سازمان پژوهش در استانها قربانی و مخدوش نشود. در استان‌ها باید دقت بیشتری صورت بگیرد و اگر غیر از این باشد نقض غرض می شود و به اهدافمان دست نخواهیم یافت. نکته دیگر اینکه نمایندگان خودتان را معرفی کنید تا در این کارگروه ها عضو شوند.

ملکی گفت: ما کارگروه‌های مختلفی داریم ولی تقاضا دارم با حکمی از بنده مسئولیت کارگروه نظارت بر اجرا را بر عهده داشته باشید و اعضای آن هم طی هماهنگی با شما و آقای تهرانی مشخص و کارها پیگیری شود.

در پایان قرار شد مسئول کارگروه زبان آموزی و دوزبانه که از تیرماه آغاز شده و مشخص شود.

ارسال دیدگاه

پربازدیدترین ها
آخرین اخبار