جایگاه فیلم کوتاه در اکران (۱)
بررسی پشت پرده برگزاری جشنواره‌های متعدد فیلم کوتاه
صادق موسوی: فستیوال غیر معتبر فیلم کوتاه در جهان زیاد است / جشنواره‌های نوپا به سمت تخصصی شدن بروند/ فیلم کوتاه عمدتاً محل ارائه‌اش جشنواره‌هاست
تهران (پانا) - در شرایطی که بسیاری از هنرمندان از جشنواره زدگی سینمای ایران دلزده اند و آمارها حکایت از تکثر و تعدد جشنواره‌های بلاتکلیف برای فیلم کوتاه دارد، «سید صادق موسوی» دبیر سی و هفتمین جشنواره «فیلم کوتاه تهران» معتقد است این نوع جشنواره‌ها فرصتی برای دیده شدن استعدادهای جوان است اما مشکل اینجاست که این جشنواره‌ها به سمت تخصصی شدن نرفته‌اند تا در طولانی‌مدت به لحاظ محتوایی حرفی برای گفتن داشته باشند.
اعظم پویان - فهرست جشنواره‌ها و رویدادهای سینمایی منتشرشده از سوی سازمان سینمایی کشور نشان می‌دهد از تعداد 23 جشنواره و رویدادهای سینمایی کشور که سال گذشته از سازمان سینمایی مجوز گرفته‌اند، تعداد 17 مجوز مربوط به برگزاری جشنواره‌هایی با موضوع فیلم کوتاه بود. تولید سالانه انبوه فیلم‌های کوتاه در سینمای ایران در شرایطی که عموماً فیلم‌سازان این ژانر، ناراضی‌اند و برگزاری این حجم از جشنواره فیلم کوتاه حکایت از بلاتکلیفی عجیب فیلم کوتاه در ایران دارد.
خروجی نامعلوم جشنواره زدگی در سینما
از یکسو به بهانه برگزاری جشنواره‌ها سیلی از تشویق جوانان و علاقه‌مندان برای ساخت فیلم کوتاه وجود دارد و از سوی دیگر چون فیلم کوتاه ساختار اقتصادی ندارد، اکثر فیلم‌های کوتاهی که ساخته می‌شود بعد از نمایش در چند جشنواره، دیگر به درد نمی‌خورد و تمام هزینه‌هایی که برای آن شده است، دود می‌شود و به هوا می‌رود.
اگر نگاهی به اسامی جشنواره‌های برگزارشده سال گذشته در حوزه فیلم کوتاه بیاندازیم فقط تعداد 8 جشنواره به‌صورت خصوصی برگزارشده است و 9 جشنواره دیگر مربوط به نهادهای مختلفی است که خدا می‌داند هزینه برگزاری جشنواره‌شان را از کدام بودجه و منبعی تأمین می‌شود.
جشنواره زدگی در کشورما که مدت‌هاست مورد نقد اهالی سینما قرارگرفته است، هیچ خروجی مشخصی هم ندارد و مسئله پول‌شویی‌ها را به ذهن می‌آورد. سودای جشنواره زدگی در میان مدیران سینمایی که تنها به فکر پروپیمان شدن بیلان‌های کاری‌شان هستند و کمترین اهمیتی به کیفیت گرایی در سینما می‌دهند یکی از دلایل اصلی رشد قارچ گونه جشنواره‌هاست که سینماگران کشور به‌طورجدی این مسئله را برای هنر هفتم مضر می‌دانند و خواهان برچیده شدن هرچه سریع‌تر بساط این‌گونه جشنواره‌های سینمایی هستند.
جدولی که توسط سازمان سینمایی کشور در انتهای سال 99 منتشرشده است، نشان می‌دهد از میان تعداد 23 جشنواره برگزارشده 17 جشنواره به‌صورت کامل یا بخشی از آن به فیلم کوتاه می‌پردازد.
این 17 جشنواره عبارت‌اند از: «جشنواره اردیبهشت»، «جشنواره یک‌دقیقه‌ای قرنطینه»، «جشنواره پاک‌کن»، «جشنواره یادگار»، «جشنواره فیلم مقاومت»، «جشنواره سلفی 20»، «جشنواره کشف استعداد»، «جشنواره فیلم کوتاه تهران»، «جشنواره سابات»، «جشنواره پاسارگاد»، «جشنواره صنعت بیمه»، «جشنواره فیلم رشد»، «جشنواره هنر زنده است»، «جشنواره فیلم سبز»، «جشنواره تسنیم»، «جشنواره کلدر»، «جشنواره فیلم شهر»
فیلم کوتاه عمدتاً محل ارائه‌اش جشنواره‌هاست
«سید صادق موسوی» دبیر سی و هفتمین جشنواره «فیلم کوتاه تهران» درباره فلسفه برگزاری این نوع جشنواره‌ها گفت: «اساساً فیلم کوتاه نه در ایران که در همه جهان مهم‌ترین محل عرضه و ظهور و بروزش جشنواره‌ها هستند. برخلاف سینمای داستانی بلند که تا پیش از کرونا بر روی پرده‌های بزرگ سینما نمایش داده می‌شد و یا برخلاف فیلم‌های مستند که در اکثر مواقع در شبکه‌های تلویزیونی بسیاری می‌توانست ارائه شود، فیلم کوتاه عمدتاً محل ارائه‌اش جشنواره‌هاست.»
موسوی با اشاره به اینکه جشنواره‌ها محل کشف استعدادهاست اظهار کرد: «در این فرآیند ما با مقوله‌ای تحت عنوان کشف استعداد و معرفی احیاناً نیروهای جوان و خلاق سینمای کشور مواجه هستیم. لذا اکنون شاید بیش از ده هزار فستیوال در جهان وجود دارد که عمدتاً فستیوال‌های فیلم‌های کوتاه هستند و نزدیک به یک‌بیستم آن فیلم‌های قابل قبولی ازنظر اعتبار هستند. بسیاری از جشنواره‌ها نوپا و اینترنتی هستند و البته نه اینکه جشنواره ضعیفی باشند بلکه به هر صورت جشنواره‌هایی هستند که از قدمت خیلی کمی برخوردارند و در پاره‌ای از موارد می‌بینیم که ممکن است این سوتفاهم را بوجود بیاورد که با موضوعی به نام تعدد جشنواره فیلم کوتاه روبرو هستیم.»
فستیوال غیر معتبر فیلم کوتاه در جهان زیاد است
دبیر سی و هفتمین جشنواره «فیلم کوتاه تهران» عنوان کرد: «بسیاری از این فستیوال‌ها پول جوایز را از سازمان‌های صاحب جشنواره می‌گیرند تا تندیس و غیره را پرداخت کنند. به‌طورکلی فستیوال غیر معتبر فیلم کوتاه در تمام جهان خیلی زیاد است و این امر عجیبی نیست. در ایران هم این نوع جشنواره‌ها لزوماً ملی و بین‌المللی نیستند بلکه استان‌ها را هم دربر می‌گیرد و من شخصاً مخالفتی با تعدد چنین جشنواره‌هایی ندارم زیرا این جشنواره‌ها بهانه‌ای برای دیدار هنرمندان و معرفی شدنشان است و همچنین یک رقابت پیوسته در طول سال برایشان فراهم می‌کند که در خلال آن کشف استعداد هم خیلی بهتر انجام می‌شود.»
مهم تناسب میان آموزش و تولید و رویدادهایی مانند این جشنواره‌هاست
موسوی، مدیر انجمن سینمای جوانان ایران گفت: «نیمی از این جشنواره‌ها توسط بخش خصوصی برگزار می‌شود و اگر از منظر بخش خصوصی که از خودش برای برگزاری چنین رویدادهای هنری سرمایه می‌گذارد، نگاه کنیم به نظرم منافاتی میان سرمایه‌گذاری حوزه تولید و آموزش و رویدادهای سینمایی وجود ندارد اما اگر این‌ها متناسب باهم نباشند ناراحت‌کننده است.»
وی افزود: «من فقط راجع به جشنواره تهران می‌گویم که در سطح کشور سالی 1700 فیلم کوتاه ایرانی به این جشنواره ارسال می‌شود و تولید دارد و درنتیجه بعید نیست تعداد جشنواره‌های فیلم کوتاه این‌قدر زیاد شده باشد. البته تعداد زیادش معتبر نیست اما خب تلاش‌های منطقه‌ای و بومی و استانی و حتی دانشجویی است. گمان نمی‌کنم جشنواره‌های متفرقه هزینه زیادی داشته باشند و ازاین‌رو جشنواره‌های معتبر و بین‌الملل و قدیم‌اند که اعتبار بیشتری صرفشان می‌شود و این‌ها نباید زیاد باشند. اگر ابتدا از این منظر نگاه کنیم که بین آموزش و تولید و رویدادهایی مانند این فستیوال‌ها تناسبی وجود دارد یا خیر و بعد راجع به این فستیوال‌ها صحبت کنیم منطقی‌تر است.»
جشنواره‌های نوپا به سمت تخصصی شدن بروند
«سید صادق موسوی» دبیر سی و هفتمین جشنواره «فیلم کوتاه تهران» برای به ثمر نشستن جشنواره‌های متعدد پیشنهاد داد که جشنواره‌های نوپا به سمت تخصصی شدن بروند. وی افزود: «من پیشنهاد می‌کنم عمده جشنواره‌ها به‌نوعی تخصصی شوند. اگر من جای دوستانی که به‌تازگی می‌خواهند جشنواره‌ای را تعریف کنند بودم؛ هویت روشن، مستقل و بلامنازعی برایشان تعریف می‌کردم که تا همیشه بتوانیم آن فستیوال را با آن نوع از فیلم‌ها بشناسیم برای مثال جشنواره فیلم کوتاه با موضوع آب، ایثار و غیره؛ یعنی وقتی جشنواره‌ها بر اساس محتوا تعریف شوند، می‌توانند سال‌های سال تعریف شوند و هویت آن فستیوال شکل بگیرد. از طرف دیگر می‌توان راجع به تکنیک و زمان آثار هم تفاوت‌هایی را بین جشنواره‌ها دید، برای مثال جشنواره فیلم کوتاه تهران به هر اثری تا سقف 30 دقیقه اجازه راهیابی می‌دهد مشروط به اینکه قبول شود اما فستیوال‌های بین‌المللی هستند که خود را محدود کرده‌اند به فیلم‌های 100 ثانیه‌ای و غیره و به‌هرحال جشنواره براساس موضوع و قالب و زمان و محتوا و سیاست‌هایی که آن جشنواره تدوین کند، هویت مشخص و منحصربه‌فردی پیدا می‌کند و رنگ و بو و طعم خاص خودش را پیدا
می‌کند.»
وی با اشاره به اینکه جشنواره تهران نباید این کار را بکند، عنوان کرد: «38 سال از عمر جشنواره فیلم کوتاه تهران می‌گذرد و مهم‌ترین جشنواره فیلم کوتاه کشور و خاورمیانه است که هزینه‌هایش را وزارت ارشاد می‌دهد و این اشکالی ندارد که روی محتوا و زمان اصراری نداشته باشد؛ زیرا باید برای همه حوزه‌های فیلم کوتاه پدری و نمایندگی کند پس هر سال اولویت‌های موضوعی تعریف می‌کند؛ اما جشنواره‌های نوپا می‌توانند از بدو شروع سنگ بنایشان را روی امر تخصصی بگذارند و در این حالت نه فضا را برای کسی تنگ کرده و نه کسی نسبت به بروز و ظهور چنین جشنواره‌ای ایراد می‌گیرد و نهایتاً هویت بخشی می‌شود.»
موسوی عنوان کرد: «ارسال آثار فیلم کوتاه برای بخش بین‌الملل براین اساس است که یک پخش‌کننده واقعی که فیلم شما را می‌بیند در ذهن خودش و براساس مستندات خودش می‌گوید احیاناً فیلم تولیدشده در ایران باب میل و سیاست کدامیک از این فستیوال‌های خارجی است و برای آن ارسال می‌شود زیرا فستیوال‌ها توانسته‌اند به‌مرورزمان و در طول سالها فعالیت هویت و ذائقه هنری خود را به مخاطب معرفی کند.»
ارسال دیدگاه