والدین در بحران‌ها چگونه با فرزندان رفتار کنند؟

رئیس مرکز مشاوره و خدمات روانشناختی آذربایجان شرقی به پانا گفت:« ما در مراحل مختلف زندگی ممکن است شاهد بعضی تغییرات یا مشکلاتی باشیم که مشکلات بزرگ و قابل توجه و یا ساده و روزمره هستند. در برخورد با این مشکلات، مسئله مهم، واکنش ما در برابر آنها و میزان تحت تأثیر قرار گرفتنمان است.»
رقیه عیدی با بیان اینکه گذر از بعضی مشکلات نیازمند پذیرفتن آنهاست، بیان کرد:« یک فرد در رویارویی با مشکلات ممکن است در شرایط سخت تسلیم شده و حالات افسردگی، نگرانی و اضطراب به او دست دهد و یا با تدابیر و راهکارهایی تلاش کند تا از این شرایط ناگوار عبور کند. اگر مردم این راهکارها را بلد نباشند و دائما با روش‌های نادرست با مشکلات مبارزه کنند، ضربه‌های بیشتری خواهند خورد؛ بنابراین باید مشکلات را بپذیریم تا آسانتر و با آسایش آن دوره را به اتمام برسانیم.»
وی خاطرنشان کرد: «در وهله اول باید برای نمونه به جای اینکه در مواجهه با شرایط ناگوار به گله، اعتراض و ناراحتی بپردازیم و شرایط را نپذیریم، در شرایطی که امکان تغییر و اصلاح برای ما وجود ندارد، ناچار هستیم توانمندی‌های خود را بیشتر کنیم تا پیامدهای منفی مشکلات به وجود آمده کاهش یابد.»
وی به تغییراتی که شیوع ویروس کرونا در جامعه ایران و خانواده ها ایجاد کرده است، اشاره کرد و گفت:« حوزه آموزشی فرزندان از جمله این تغییر و تحولات است که در ایام کرونایی آموزش مجازی، جایگزین آموزش حضوری شده است و با محدودیت‌ها و چالش‌هایی مواجه شدیم. به دلیل آموزش مجازی و داشتن تلفن همراه در اکثر ساعات شبانه روز در دست دانش آموزان ممکن است آسیب‌های اجتماعی و روانشناختی برای آنها رقم بخورد که یکی از دلایل آن می تواند این باشد که خود دانش آموز یا خانواده هایشان مهارت های لازم را برای چنین مسائلی هنگام بحران آموزش ندیده‌اند.»
وی ادامه داد:« در مورد فضای مجازی باید یاد بگیریم که چگونه دانش آموزان و نوجوانان می‌توانند از این فضا بهترین بهره را ببرند، بدون اینکه با پیامدهای منفی مواجه شوند. پس در ابتدا خانواده‌ها باید بعضی مهارتها را یاد بگیرند و آنها را به فرزندانشان منتقل کنند.»

این روانشناس در مورد مهارت هایی که خانواده‌ها باید آموزش ببینند، اظهار کرد:« خانواده‌ ها و دانش‌آموزان نباید همه دیده ها و شنیده های فضای مجازی را باور کنند. این عمل، تفکر نقادانه نامیده می شود؛ به این معنا که صحت و درستی خبرها و اطلاعاتی که از فضای مجازی به دست می آید را در زندگی واقعی خود بررسی کنیم.»
وی افزود: «مهارت «نه گفتن» یکی دیگر از مهارت‌هایی است که باید به دانش آموزان آموزش داده شود؛ به این منظور که نباید هر درخواستی که از آنها می شود و بخصوص اگر از فضای مجازی باشد را بپذیرند. باید به آنان یاد بدهیم که بویژه در شرایط کرونایی اگر کسی درخواستی از آنان کرد، به خانواده‌شان اطلاع دهند و پدر و مادر نیز باید بدانند که در چنین مواقعی چه نوع برخوردی با فرزندشان داشته باشند.»
عیدی در ادامه تصریح کرد: «والدین باید از تنبیه و سرزنش کردن فرزندان در مواقع بحرانی از جمله دوران کرونا جلوگیری کنند، به حرفهای فرزندشان گوش دهند و آنها را راهنمایی کنند. متاسفانه در برخی از موارد والدین با اینکه می دانند فرزندشان اشتباهی مرتکب شده است، اما واکنشی از خود نشان می‌دهند که باعث می‌شود فرزندشان اعتمادش را به آنها از دست بدهد و در موارد دیگر مسائلش را به راحتی بیان نکند.»
وی افزایش سطح سواد رسانه‌ای والدین را از دیگر مهارت‌ها دانست و گفت: «والدین باید سعی کنند در فضای مجازی مسلط‌تر شوند تا از فعالیت فرزندانشان بخصوص در سنین نوجوانی در این فضا آگاه بوده و نظارت کافی را داشته باشند. همچنین والدین الگوی روشنی برای فرزندانشان هستند که نشان می‌دهند آنها چه اندازه از فضای مجازی می‌توانند استفاده کنند و بهتر است زمان فعالیت در فضای مجازی را مدیریت کنند.»
وی با بیان اینکه لازم است والدین مدیریت هیجانی را نیز در برنامه خود داشته باشند، عنوان کرد: «همه ما اکنون در شرایط استرس‌زا قرار داریم. چه در این شرایط و چه در شرایط عادی که استرس روزانه ممکن است برای هر کسی پیش بیاید، اگر نتوانیم بر احساسات منفی خود غلبه کنیم و روش صحیحی برای مدیریت هیجاناتمان نداشته باشیم، پیامدهای منفی در انتظار ما است. بنابراین والدین باید یاد بگیرند چگونه استرس، خشم، هیجانات منفی و نگرانی‌هایشان را به نحو صحیح مدیریت کنند و به فرزندانشان آموزش دهند.»
وی افزود:« بحث دیگری که باید به آن پرداخته شود، روش حل مسئله است. خیلی از مشکلاتی که ممکن است در این دوران، با آنها مواجه شویم به دلیل ناآگاهی از فرایند حل مسئله است. ابتدا باید روش حل مسئله را به خوبی بشناسیم و سپس نحوه تصمیم گیری را یاد بگیریم که از عوامل مهم در حل مسئله است.»
عیدی در پایان بیان کرد:« والدین باید با فرزندانشان مشارکت صحیحی داشته باشند که مسئولیت‌پذیری آنها را افزایش دهند. تمامی این مهارتها به ما کمک خواهد کرد که از همه شرایط استرس‌زا چه در دوره کرونا و چه در شرایط دیگر زندگی به سلامت عبور کرده و از پیامدهای منفی شرایط استرس‌زا پیشگیری کنیم. همچنین می توان فرزندانی را تربیت کرد که مستقل و مسئولیت پذیر باشند و بتوانند هیجانات خود را کنترل کنند.»

خبرنگار: الهام بالابیگ زاده