ایجاد انگیزه و تشویق به کتابخوانی در دانش آموزان یک امر مهم و کلیدی است

در متن این پیام آمده است:

باسمه تعالی

پیام معاونت پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش استان به مناسبت هفته کتاب و کتابخوانی

دوران، دوران جهانی شدن و انفجار اطلاعات است. کودکان و نوجوانان با حجم عظیمی از اطلاعات که به شکل غیر فعال دریافت می کنند، روبه رو هستند. برای کودک امروزی فضا و امکانات کافی برای استقلال فکری وجود ندارد، امکان آشنایی حسی با طبیعت یا نیست یا کم است، تلاش خانواده ها و مربیان و آموزگارن، از مهد کودک تا دبیرستان، در انباشت اطلاعات علمی در ذهن کودکان و نوجوانان از یک سو، و نقش کامپیوتر و دنیای مجازی از سوی دیگر، ارتباط کودکان و نوجوانان را با دنیای واقعی، به ویژه جامعه انسانی محدود کرده است. آنها که به وضعیت زندگی و نیازهای کودک و نوجوان امروزی آگاهی دارند، می دانند که کتاب امن ترین پناهگاه کودک و نوجوان است. اهمیت کتاب وقتی روشن تر می شود که بدانیم اگر عشق به مطالعه از کودکی در انسان پدید نیاید و مطالعه به یک نیاز معنوی در زندگی او تبدیل نشود ذهن او در جوانی تهی خواهد بود و آن وقت است که سادگی و بی تجربگی جوانی، راه را برای نفوذ بدیها باز می کند و گوشه های زشت طبیعت انسان آشکار می شود.

سعادت فرد و جامعه در گرو احساس مسئولیت نسبت به نسل آینده است. پدر و مادرها و آموزگارانی که درک درستی از وظایف خود برای بنای زندگی آینده کودکان دارند، ایجاد عادت به مطالعه و انگیزه خواندن را راهی غیر مستقیم برای پاسخ به نیازهای روحی و پر کردن خلاء موجود در زندگی کودک امروزی می دانند و از این راه به پرورش نسل آینده می پردازند.ترویج کتابخوانی میان کودکان و نوجوانان به معنای تلاش برای علاقه مند کردن آنها به مطالعه و ایجاد عادت به مطالعه به عنوان یک برنامه ی روزانه است.ایجاد انگیزه و تشویق به کتابخوانی در دانش آموزان یک امر مهم و کلیدی است. مدرسه نیز به عنوان دومین نهاد اجتماعی که کودک بعد از خانواده در آن پای می گذارد در این زمینه نقش محوری و اساسی بر عهده دارد. حق خواندن و مطالعه بر طبق پروتکل های بهداشتی یکی از حقوق اساسی کودکان محسوب می شود.در این میان سیستم کلان آموزش و پرورش و زیر مجموعه ی آن مدرسه بایستی با برنامه ریز ی و مدیریت صحیح، کتابخوانی و مطالعه را به بخشی پایدار از برنامه زندگی دانش آموزان تبدیل نمایند.معلم، مربی، مدیر، کارکنان اداری امکانات و فضای مدرسه از جمله مهم ترین عوامل تربیتی تأثیر گذار در کتابخوان کردن دانش آموزان در محیط مدرسه هستند که نقش و تأثیر هر کدام خیلی مهم اند.

مدیر به عنوان فردی که محوریت انجام فعالیتهای آموزشی و پرورشی در مدرسه را بر عهده دارد، می تواند نقشی حساس و تعیین کننده در مورد کتابخوان کردن دانش آموزان و ایجاد انگیزه در آنان داشته باشد.

معلم بعد از خانواده و جدایی دانش آموز از محیط خانواده برای پرداختن به امر تحصیل می تواند از همه لحاظ روی کودک نفوذ داشته و نقش یک الگو را برای او ایفا کند و در زمینه تشویق کودکان به کتابخوانی نیز معلم یک نقش موثر و اساسی دارد و شیوه تدریس معلم نیز بعد از تأثیر قابل توجهی که خود معلم در شکل یک الگو می تواند در ترویج و اشاعه فرهنگ کتابخوانی و مطالعه در دانش آموزان داشته باشد از عوامل مهم و تأثیر گذار در رسیدن به نتیجه مطلوب است.

کتابخانه مدرسه باید به مکانی برای تغذیه فکری و روحی دانش آموزان تبدیل شود تا بتواند نقش و وظیفه خود را در قبال تشویق دانش آموزان به مطالعه و کتابخوانی به خوبی ایفا کند. حریص بودن در مطالعه و یادگیری را باید در دانش آموزان تقویت کنیم و مدیریان با اتخاذ برنامه ریزی و تدابیر لازم تلاش کنند تا در مدارس کتابخانه دایر شود.

عادت به کتابخوانی و مطالعه به عنوان یک ضرورت فرهنگی باید از دوران کودکی آغاز شود و معلمان دوره ابتدایی باید کتابخوانی را به عنوان یک ضرورت در برنامه روزانه دانش آموزان قرار دهند. تجربه نشان می دهد محیط خانواده نیز در نهادینه کردن ارزش های فرهنگی از جمله مطالعه نقش مهم و بی بدیلی دارند. مدارس می توانند نقطه آغاز ترویج فرهنگ کتابخوانی باشند و آموزش و پرورش باید این امر را به نسل های بعد منتقل کند.

از اسفند ماه سال گذشته که دیگر کرونا در همه دنیا جای خود را باز کرد و مردم را به سمت خانه نشینی سوق داد، صدای کودکان این روزها بیشتر از خانه ها به گوش می رسد تا از کوچه و خیابان و آموزشگاههای کوچک و بزرگ، پارکها و بوستانها خالی از بچه ها شده است. حالا ماندن دائمی در خانه و فقدان برنامه ریزی بیرونی، به یک دغدغه مشترک خانواده ها تبدیل شده است.

با این همه حوزه پرورشی و فرهنگی و آموزشی، در تلاش شده اند تا بتوانند به نحوی خلاء برنامه ها و کلاسهای دوران پیش از کرونا را پر کنند. از برگزاری دوره های آموزش مجازی، خدمات الکترونیکی و برگزاری کلاسهای آنلاین گرفته تا سمینارهای تخصصی و تشکیل گروههای مجازی و برنامه کتابخوانی در فضای مجازی از جمله برنامه هایی است که معاونت پرورشی و فرهنگی استان به صورت جدی در دوران شیوع ویروس کرونا دنبال کرد، به همین منظور با هماهنگی دستگاههای فرهنگی و آموزشی و با حفظ حقوق مولف نسخه دیجیتال برخی از کتابها از طریق کانالهای ارتباطی بویژه شبکه شاد به صورت رایگان در اختیار عموم قرار داده شد.

یکی دیگر از اقدامات ارزشمند این معاونت برای کاستن از مراجعه افراد، اضافه کردن نرم افزار کتابداری در ایام کرونا است، در این نرم افزار افراد می توانند برای استفاده از امکانات آنلاین کتابخانه برای فعالیتهای مانند عضویت ، درخواست کتاب و یا دریافت نسخه های دیجیتال کتاب اقدام کنند. از طرفی دیگر، کانون های فرهنگی و تربیتی که تا قبل از کرونا برنامه های بسیاری مانند مسابقات فرهنگی و هنری و ورزشی و بازیهای گروهی را برگزار می کردند، این روزها در فضای مجازی بویژه در شبکه شاد به فعالیت در زمینه مسابقات نقاشی و مسابقات قرآنی و فرهنگی و هنری می پردازند. همچنین برنامه هایی مانند مسابقه شعر و ادب با موضوعی معین در قالب داستان و شعر برای کودکان و نوجوانان در فضای مجازی برگزار می شود که افراد با فرستادن فایل تصویری و یا صوتی خود در برنامه شرکت می کنند و از جوایز آن بهره می برند.

راه اندازی کانالهای آموزشی مانند خوشنویسی و همچنین کانالهای مربوط به مباحث خانواده و معرفی کتاب از دیگر برنامه هائی است که می توان به آنها اشاره کرد.

در پایان ضمن گرامیداشت هفته کتاب و کتابخوانی بایستی یادآور شوم که هیچ موفقیتی به جزء در سایه همت و تلاش همگانی میسر نخواهد شد. مدرسه و عوامل تربیتی مختلف باید با آگاهی و ایمان به پیشرفت جامعه هر کدام وظایف و نقش محوله خود را به نحو احسن انجام دهند تا بتوانیم نسلی علاقه مند و راغب به کتاب و کتابخوانی را تربیت کنیم تا در آینده شاهد قهر با کتاب نباشیم و جای پدران و مادران قهر کرده با کتاب نسل امروزی را، انسانهائی متفکر و کتابخوان بگیرند.

طاهر علمی

معاون پرورشی و فرهنگی آموزش و پرورش

استان آذربایجان شرقی