بایدها و نبایدهای شبکه رشد

به گزارش روابط عمومی و امور بین الملل سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، شبکه ملی مدارس ایران (رشد) در سال های پایانی دهه 70 باهدف اطلاع رسانی به دانش آموزان، معلمان ومدیران آموزش وپرورش راه اندازی شد. شبکه ی رشد محیطی آموزشی، تربیتی و الکترونیکی است که با استفاده‌ حداکثری ازظرفیت‌های فن‌آوری اطلاعات در راستای نظام آموزشی، زمینه‌ی تحقق ارزش‌های اسلامی، تقویت هویت دینی وملی، غنی سازی اوقات فراغت، تکمیل آموزش‌های رسمی، پرورش خلاقیت، اطلاع رسانی وتبادل تجربیات مخاطبان رافراهم می‌کند. شبکه‌ی رشد با وجود آنکه در آستانه‌ی 30 سالگی خود است اما از شناخته شدن آن بیش از یک دهه نمی‌گذرد.

انتقال محتواهای رشد قدیم به شبکه رشد جدید

با تغییر نظام آموزشی و تبدیل آن به 6-3-3 و در نتیجه تغییر محتوای کتب درسی محتوای تولید شده در این شبکه نیز بازتولید تولید شد و محتوای شبکه ملی مدارس ایران به دو قسمت رشد جدید و رشد قدیم تقسیم شد. وجود دو بستر شبکه‌ی رشد قدیم و جدید مطلوب نبود در نتیجه سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی برای رفع مشکلات دانش آموزان بستری را برای انتقال بخش‌هایی از محتوای شبکه رشد قدیم به رشد جدید فراهم آورد.

علت اینکه تاکنون تمام داده‌های رشد قدیم به رشد جدید منتقل نشده در نظر گرفتن هدفی جدید برای داده‌های موجود در شبکه رشد است. سازمان پژوهش از سال 1399 محتواهای تولید شده را باز مهندسی کرد. علت این باز مهندسی این است که تا قبل از سال 1398 دانش آموزان امکان استفاده از موبایل در مدارس را نداشتند و باید در خانه از محتوا استفاده می‌کردند؛ به همین دلیل محتواهایی که در شبکه ملی رشد تا سال 1399 تولید شده برای بستر وب است و تبدیل کردن این محتواها به بستر اندروید که بتوان آن‌ها را در گوشی موبایل و یا تبلت اجرا کرد زمان بر و هزینه بر است. از این رو در بازمهندسی شبکه رشد در شرایط پاندومی محتوای تولید شده‌ی جدید با تلفن همراه قابل رویت و استفاده خواهد بود.

تولید محتوای شبکه رشد برای همه پایه ها

شبکه‌ی رشد در سال‌های ابتدایی راه اندازی فقط برای برخی پایه‌ها محتوا تولید می‌کرد اما محتوای تولید شده برای شبکه رشد در دهه 1390 بر خلاف سال های دهه 80 برای همه پایه‌ها تولید می‌شود. بیشترین محتوای تولید شده در شبکه رشد در دوره ابتدایی، سپس دوره متوسطه اول و در پایان دوره متوسطه دوم است. تابستان امسال حدود 3 هزار فیلم و قطعه آموزشی به محتوای تولید شده در شبکه رشد اضافه شده است.

چرایی کم اقبالی شبکه‌ی ملی رشد در مقطعی از زمان

شبکه‌ی ملی مدارس ایران در سال های دهه 80 کمتر مورد اقبال دانش آموزان قرار گرفت. ضعف اطلاع رسانی در جامعه ی مخاطبان شاید دلیل اصلی این امر بود. در این سال ها آنگونه که باید و شاید به دانش آموزان، معلمان و خانواده‌ها از طریق رسانه‌های جمعی برای استفاده از این محتواها اطلاع رسانی لازم صورت نگرفت.

دلیل دوم مورد توجه قرار نگرفتن رشد، عدم تاکید و اجبار به استفاده از محتوای تولید شده در شبکه رشد است. آموزش و پرورش استفاده از شبکه شاد را به تمام مدارس بخشنامه کرد درحالی که در هیچ برهه‌ای از زمانهای قبل برای استفاده از شبکه رشد هیچ ابلاغیه‌ای به مدارس ارسال نشد. علت این امر نیز دیدگاه مسئولان وقت آموزش و پرورش بود زیرا معتقد بودند نباید اجباری در استفاده از محتوای شبکه رشد وجود داشته باشد. استدلال این بود که به جهت اینکه محتوای شبکه‌ی رشد جنبه‌ی اوقات فراغت و مکمل آموزشی دارد، انتخاب مخاطب باید زمینه ساز مراجعات او به وب سایت باشد.

علاوه بر این نگرانی ناشی از سلامت فضای مجازی نیز مزید بر علت بود؛ برای رفع این نگرانی اگر طرح اتصال به اینترنت ملی از سال‌های 70 به درستی انجام می‌شد دانش آموزان می توانستند از این ظرفیت استفاده و وارد شبکه رشد شوند.

استدلال دیگر برای سوق ندادن دانش آموزان به این فضا این بود که روش اصلی آموزش در دوره ابتدایی در ایران حضوری و دست ورزی است و معمولا دانش‌آموز سه پایه اول وارد فضای اینترنت نمی‌شود و در سه پایه دوم دانش‌آموز به صورت کنترل شده از این فضا استفاده می‌کند. براساس مطالعه مقایسه‌ای که روی سایر کشورها انجام شده در کشورهای پیشرفته‌ی جهان همانند فنلاند که در حوزه‌ی IT سرآمد هستند، دانش‌آموزان به صورت کنترل نشده وارد فضای وب نمی‌شوند. هم اکنون با توجه به شرایط فعلی شیوع کرونا شرایط برای تحصیل از بستر وب فراهم شده و دغدغه‌های بسیاری که تا قبل از این وجود داشته رفع شده است. با توجه به استفاده بالا از فضای اینترنت برای آموزش به مرور زمان استفاده از محتوای تولید شده در رشد هم بیشتر خواهد شد.

صرف زمان مناسب برای غنی شدن محتوای موجود در این شبکه سومین استدلال در کندی اطلاع رسانی و معرفی شبکه‌ی رشد بود تا محتوایی تولید شود که دانش‌آموزان از هر پایه‌ای به این شبکه وارد و به محتوای مورد نظر خود دسترسی پیدا کنند.شبکه رشد در دهه 80 با فقر محتوایی رو به رو بود به ویژه دروس دوره متوسطه. علت این نقص نیز تعداد بالای کتب و عدم همکاری بخش خصوصی برای تولید محتوا در این زمینه‌ها بود.

برنامه‌های شبکه رشد تا پایان سال 99

با توجه به اینکه محتوای تولید شده در دوره ابتدایی غنی است و دانش‌آموزان ابتدایی با مراجعه به رشد می‌توانند تمام محتوای پشتیبان مورد نیاز خود را تهیه کنند. هدف گذاری برای شبکه رشد در بازه زمانی 6 ماه دوم سال 1399، غنی کردن محتوا در متوسطه دوم و فنی وحرفه ای است. تا پایان سال 99 بیش از 7 هزار عنوان محتوای آموزشی در متوسطه دوم و فنی و حرفه‌ای تولید و در شبکه‌ی رشد بارگذاری خواهد شد.

شکل جدید وبگاه شبکه رشد

دانش آموزان برای استفاده از شبکه‌ی رشد باید ابتدا به آدرس https://www.roshd.ir/ و به بخش پایه تحصیلی و کتاب مورد نظر خود مراجعه کنند. به جهت تسهیل دسترسی؛ به شبکه رشد جدید دو قسمت جدید دوره‌های آموزش ابتدایی «شامل سه سال اول و سه سال دوم» و یک دوره متوسطه «شامل سه سال اول متوسطه و سه سال دوم متوسطه دوم» اضافه شده است. در این قسمت رشته های تجربی، ریاضی، انسانی و رشته‌های فنی و حرفه‌ای «شامل گرایش کشاورزی، خدمات، فنی، صنعت» به صورت تفکیکی بارگذاری شده است تا هر دانش‌آموز براساس پایه و رشته خود به بخش مورد نظر خود مراجعه کرده و درس مورد نظر خود را انتخاب و از محتواهای تولید شده در این بخش استفاده کند. علاوه بر آن سازمان پژوهش در صدد ایجاد محتوای تعاملی در بستر رشد و برای سیستم عامل اندروید است. ممکن است تا پایان سال 99 تغییراتی در شبکه‌ی رشد ایجاد شود که بتوان فعالیت‌های تعاملی نیز در آن در نظر گرفته شود.

چگونگی تعاملات بین مخاطبان و شبکه رشد

در شبکه‌ی رشد جدید امکان تعامل برای مراجعه کنندگان فراهم شده است. محتوای تولید شده در این شبکه به 4 گروه تقسیم می‌شود.

گروه اول فیلم‌های آموزشی ویژه معلمان، ویژه دانش‌آموزان و فیلم‌های روش تدریس است که هم اکنون در آموزش تلویزیونی نیز شاهد آن هستیم.

گروه دوم فایل‌های صوتی هستند که به آن‌ها کتاب گویا اطلاق می‌شود و فقط برای 4 پایه اصلی از اول تا دوازدهم برای دروس فارسی، قرآن، عربی و زبان انگلیسی است. در این مورد فقط متن کتاب بدون تصویر خوانده می‌شود.

گروه سوم محتواهای تعاملی هستند که از رشد قدیم به رشد جدید منتقل شده‌اند و دانش‌آموزان آن‌ها را از روی سایت دانلود و هر زمانی که نیاز بود این فعالیت تعاملی شامل آزمون، آزمایش، تکرار و تمرین را استفاده می‌کنند. گروه چهارم نیز مجلات رشد هستند که آن‌ها را متناسب با هر درس و هر پایه به عنوان محتوای تکمیلی شامل داستان، شعر، قصه و... روی سایت رشد قرار داده شده است. تا دانش آموزان این مطالب را دریافت کنند و در اوقات فراغت از آن‌ها استفاده کنند.