گردآوری اطلاعات جدید اسنادی در حوزه تاریخ نفت ایران

به گزارش روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران، رییس گروه تحقیقات آرشیوی و تدوین استانداردها در پژوهشکده اسناد با اعلام این خبر در تشریح گردآوری اطلاعات جدید اسنادی از تاریخ نفت ایران گفت: بنابر فرصت مطالعاتی که در پژوهشکده بین‌المللی تاریخ اجتماعی هلند ( International Institute of Social History) ایجاد شد در بخشی از اسناد آرشیو این پژوهشکده که یکی از بزرگترین بایگانی‌های تاریخ کار و تاریخ اجتماعی در جهان است؛ پژوهش های اسنادی با موضوع تاریخ نفت ایران را انجام و گرد آوری کردم.

وی در توضیح فعالیت های پژوهشکده بین‌المللی تاریخ اجتماعی هلند گفت: این موسسه از سال ۱۹۳۵ با هدف «ارتقای سطح دانش و پژوهش‌های علمی در زمینه تاریخ اقتصادی و اجتماعی» فعالیت خود را آغاز کرد و طی این سال‌ها، توانسته است برای بهبود کیفیت مطالعات و تحقیقات در زمینه تاریخ اقتصادی و اجتماعی هم در هلند و هم در عرصه بین‌المللی گام بردارد.

معتقدی با اشاره به بخش خاورمیانه و آسیای مرکزی پژوهشکده بین‌المللی در هلند گفت: فعالیت بخش خاورمیانه و آسیای پژوهشکده از سال ۱۹۹۵ (۱۳۷۴) آغاز شده و حوزه فعالیت‌های این بخش مطالعه جنبش‌های اجتماعی ایران، ترکیه، افغانستان، قفقاز و آسیای مرکزی است.

وی ادامه داد: این بخش تاکنون توانسته است بایگانی اسناد مربوط ایران در زمان حکومت تزاری از سال ۱۹۰۰ تا ۱۹۱۷ را که در برگیرنده گزارش‌های رسمی و گزارش‌های مأموران خفیه دولت تزاری درباره انقلاب مشروطه ایران بوده، را گردآوری کند. افزون بر آن؛ گزارش‌هایی را که طی همین دوره زمانی در بایگانی‌های تفلیس و عمدتاً مربوط به نقش انقلابیون گرجی در انقلاب مشروطه ایران است، گردآورده است.

رییس گروه تحقیقات آرشیوی و تدوین استانداردها در پژوهشکده اسناد ادامه داد: انبوهی از اسناد بایگانی‌های حکومت شوروی سابق که گویای سیاست‌های این دولت در قبال ایران و افغانستان است در این پژوهشکده نگهداری می شود که این اسناد، حاوی نکات تازه ای درباره زندگی ایرانیان در سالهای ۱۹۱۷ تا ۱۹۶۰ (۱۲۹۶ تا ۱۳۴۰ خورشیدی) یعنی از تشکیل حکومت شوروی تا پس از جنگ جهانی دوم است.

این پژوهشگر درباره روش این پژوهشکده در ثبت و ضبط این اسناد عنوان کرد: پژوهشکده بین المللی تاریخ اجتماعی آمستردام ‌کوشیده تا پس از دستیابی به اسناد و مدارک برای حفظ و نگهداری بهتر، آنها را به صورت میکروفیلم و میکروفیش و اسکن در اختیار مراجعه کننده گذاشته و دو نسخه کپی از آنها تهیه کند که یکی در آرشیو کشور اصلی و دیگری در آرشیو پژوهشکده در آمستردام نگهداری ‌شود.

وی درباره گردآوردی اسناد تاریخ سیاسی و اجتماعی ایران از پایان جنگ جهانی دوم در پژوهشکده بین‌المللی تاریخ اجتماعی هلند گفت: مجموعه اسناد جنبش‌های اجتماعی ایران و قفقاز و گردآوری اسناد تاریخ صدساله‌ نفت ایران از جمله فعالیت‌های مفید این مؤسسه است؛ که برای پژوهش های تاریخ اجتماعی - اقتصادی و سیاسی ایران مهم است.

معتقدی تصریح کرد: آنچه موجب شد تا من برای گذراندن فرصت مطالعاتی به این پژوهشکده مراجعه کنم اسناد و مدارک مربوط به شرکت نفت انگلیس و ایران بود که در این پژوهشکده گردآوری شده است. این پژوهشکده در راستای انجام پروژه‌ تاریخ یک‌صدسال نفت ایران در 10 سال گذشته، موفق به گردآوری اسناد و مدارک مربوط به نفت از آرشیوهای اسنادی مختلف شده که اصل یا اسکن و میکروفیلم آنها در کتابخانه و آرشیو موسسه نگهداری می شود.

عضو هیات علمی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران اظهار داشت: بررسی اسناد، مطالعه و نسخه‌برداری از اسناد گزینش شده مرتبط با تاریخ نفت، تألیف مقاله برای ارائه به مجلات علمی، پژوهشی، مطالعه و اسکن مجلات و هفته نامه‌های نفت ایران، مطالعه‌ گزارش ها و پایان نامه‌های دانشگاه لایدن و آمستردام مرتبط با نفت و تاریخ ایران، استفاده از مصاحبه‌های انجام شده با افراد مختلف درباره شرکت نفت انگلیس و ایران از جمله نتایج این فرصت مطالعاتی بود.

وی درباره تاریخ شفاهی موجود در پژوهشکده بین المللی تاریخ اجتماعی هلند گفت: همچنین برای خلق روایتی زنده از تجربه فروپاشی حکومت شوروی و تشکیل دولت‌های ملی جدید در قفقاز و آسیای مرکزی، این پژوهشکده طرحی را برای ثبت و ضبط خاطرات و مشاهدات عینی رویدادهای سیاسی و اجتماعی سال‌های ۱۹۸۹ تا ۱۹۹۱ میلادی در دست دارد و به این منظور مصاحبه‌هایی با دولتمردان سابق، فعالان سیاسی، نخبگان فرهنگی و سیاسی و شاهدان عینی در بین مردم عادی ترتیب داده است. این طرح نخست از آذربایجان در قفقاز آغاز شده است و به تدریج جمهوری‌های دیگر اتحاد شوروی سابق را در برگرفته است.