ایران در آستانه حذف مالاریا

به‌گزارش ایسنا، احمد رئیسی، با اشاره به اینکه شعار روز جهانی مالاریا همچون سال گذشته «حذف مالاریا از من شروع می‌شود» است، درخصوص روند مقابله با مالاریا در ایران و جهان، گفت: در دنیا شاخص‌های مرتبط با دستاوردهای برنامه حذف مالاریا، به حالت رکودی دچار شده است؛ یعنی به نظر می‌رسد در سال ۲۰۱۹ پیشرفت قابل توجهی نسبت به سال ۲۰۱۸ برای کنترل یا حذف مالاریا وجود نداشته است.

وی با تاکید بر اینکه ایران دو سال پشت سر هم را بدون حتی یک مورد بومی بیماری مالاریا طی کرده است، تصریح کرد: اگر امسال که سال سوم محسوب می‌شود را هم با نداشتن مورد بومی مالاریا پشت سر بگذاریم، گواهی حذف مالاریا را از سوی سازمان جهانی بهداشت به ایران اعطا خواهد شد.

وی با بیان اینکه شیوع بیماری کرونا، شرایط نظام‌های بهداشتی را در تمام دنیا با دشواری‌هایی روبه‌رو کرده است، افزود: از این رو ممکن است نتوانیم برخی ضرورت‌ها را ادامه دهیم که در این صورت ممکن است با موارد غیر قابل انتظار روبه‌رو شویم. البته پیش‌بینی ما بر اساس مشاهدات‌مان این است که امسال را هم بتوانیم بدون موارد بومی مالاریا پشت سر بگذاریم و سال ۲۰۲۱ بتوانیم حذف مالاریا از کشور را جشن بگیریم.

وی افزود: در جهان ۲۰ کشور هستند که به سمت حذف مالاریا در حال حرکت‌ هستند که در منطقه مدیترانه شرقی، ایران پیش قراول این موضوع است و پس از ما کشور عربستان سعودی در رتبه دوم قرار دارد.

رئیسی در خصوص واکسن مالاریا، ادامه داد: یک واکسن در سه کشور آفریقایی در حال تست است که به هیچ عنوان واکسن مورد نظر برای کشورهایی همچون ایران، پاکستان، افغانستان و هند که موارد عمده ابتلا، مالاریای ویواکس گزارش می‌شود، نیست. این واکسن تنها علیه مالاریا فالسیپاروم و بر مبنای کاهش مرگ و میر طراحی شده است. خوشبختانه این واکسن در کشورهای آفریقایی جوابدهی مناسبی داشته است، اما تنها موارد مرگ مالاریای فالسیپاروم را کاهش می‌دهد؛ در حالی که بیش از ۹۰ درصد ابتلا در کشورهایی که نام برده شد، نوع ویواکس است که طبیعتا سهمی از واکسن نخواهند داشت.

وی در خصوص چرایی استفاده از داروهای ضد مالاریا برای درمان مبتلایا به کووید۱۹، بیان کرد: کشور چین در اولین مواجهات با بیماری کرونا تشخیص داد که به نظر می‌رسد داروی کلروکین که از قدیمی‌ترین داروهای ضد مالاریا در دنیا است، می‌تواند تاثیراتی در ورود ویروس کرونا به سلول‌های ریه داشته باشد. البته غیر از داروی کلروکین از برخی داروهای ضد ویروسی دیگر که عمدتا در درمان ایدز به کار می‌رود نیز استفاده می‌کنیم؛ در حالی‌که ارتباطی میان ایدز و کرونا و یا مالاریا و کرونا نیست، اما این داروها می‌توانند به بالابردن سلامت بیمار مبتلا به کووید ۱۹ کمک کنند؛ در حالی که داروی اختصاصی درمان بیماری کرونا نیستند.

رئیس اداره کنترل و مبارزه با مالاریا وزارت بهداشت یا اشاره به اینکه بروز مالاریا اکنون همچون بروز آن در ۵۰ سال قبل نیست، اظهار کرد: در سالیان گذشته وقتی در مورد مالاریا صحبت می‌کردیم علائمی مثل تب نوبه یا تب و لرز به خاطر می‌آمد، اما آنقدر داروهای ضد تب و مسکن به وسعت در دنیا استفاده می‌شود که انگل مالاریا هم روش عمومی بیماری‌زایی خود را نشان نمی‌دهد. به عنوان مثال ممکن است بیمار مبتلا به مالاریا داشته باشیم که نه تنها تب نوبه نداشته باشد، بلکه حتی هیچ علامتی از مالاریا هم نداشته باشد و تنها در نمونه‌های آزمایشگاهی ابتلای او به مالاریا مشخص شود. علت اصلی این موضوع آن است که علائم تیپیک بیماری مانند گذشته در کشورهایی مثل ایران دیده نمی‌شود؛ چراکه فرد به محض احساس تب یا سر درد با مصرف مسکن خود درمانی را آغاز می‌کند و همه این داروها سبب می‌شوند علائم استاندارد مالاریا بروز پیدا نکند.

وی با تاکید بر اینکه دو سال است که هیچ مورد بومی مبتلا به مالاریا که در خاک کشورمان به بیماری مبتلا شده باشد، نداریم، گفت: اما همچنان رفت و آمدهای مرزی سبب شده است موارد غیربومی به خصوص در استان‌های سیستان بلوچستان، هرمزگان و بخش جنوبی استان کرمان مشاهده شود.

رئیسی در ادامه خاطرنشان کرد: متاسفانه موارد وارده مبتلا به مالاریا که منجر به مرگ شده است در دو سال اخیر داشتیم اما موارد بسیار نادر و تک گیر است. بیماران در ایران مبتلا نشدند و بیماری را از خارج از مرزها با خود آوردند. بیش از ۹۵ درصد موارد ابتلا به مالاریا جزو موارد وارد شده به کشور از پاکستان و افغانستان هستند، آن پنج درصد دیگر هم ایرانیانی هستند که در سفر به این کشورها به بیماری مبتلا شده‌اند.

وی در خصوص راه‌های انتقال بیماری مالاریا، افزود: خوشبختانه هنوز هم عمده‌ترین راه انتقال بیماری از طریق نیش پشه آنوفل ماده است. حدود شش گونه از پشه آنوفل در ایران وجود دارد که خوشبخانه دو یا ۳ نوع بیشتر نیستند که به شکل فعال عامل انتقال بیماری در جنوب و حنوب شرقی هستند و مابقی مخصوص شمال زاگرس هستند که انتقال مالاریا از آنها نداریم. این پشه‌ها از غروب آفتاب تا هنگام طلوع خونخواری می‌کنند. همچنین اگرچه شایع‌ترین راه انتقال مالاریا گزش پشه آلوده است، اما در موارد نادر احتمال انتقال از راه استفاده از سرنگ مشترک در میان معتادان تزریقی نیز وجود دارد.