آیا ایران وارد دوره ترسالی شده است

احد وظیفه در گفت‌وگو با پانا در پاسخ به این سوال که آیا با توجه به بارش‌های اخیر ایران وارد ترسالی شده‌ است، گفت: از نظر هواشناسی در شرایط ترسالی قرار داریم و بارش‌ها نسبت به بلندمدت برای امسال در اکثر نقاط کشور بیش از نرمال است اما اگر بلند مدت را نگاه کنیم این ترسالی و خشکسالی‌ها همواره به صورت نوسانی عمل کرده‌اند و ممکن است دوره آن یک یا دوسال یا چند سال باشد.

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی افزود: به عنوان مثال از سال 87 تا سال 97 یک دوره 10 ساله به صورت ممتد در کشور خشکسالی داشتیم و در سال 89 خشکسالی ضعیف بوده و سال‌های 96 و 97 خشکسالی قوی و همچنین سال 87 خشکسالی شدید بوده است اما در سال 97 - 98 و 98 - 99 وارد ترسالی شده‌ایم.

وی ادامه داد: هم بارش‌های سال گذشته خوب بوده است و هم بارش‌های امسال تاکنون بارش‌های خوبی بوده است. البته با نگاهی به گذشته نباید فراموش کنیم که ترسالی‌ها و خشکسالی‌ها به صورت نوسانی عمل کرده است و چیزی که غیرعادی عمل کرده بود خشکسالی طولانی مدت 10 ساله بوده است. در واقع می‌توانیم بگوییم که این تغییراتِ خشکسالی و ترسالی به صورت نوسانی است و اینکه دوسال وارد ترسالی شویم به این مفهوم نیست که به صورت بلندمدت وارد ترسالی شده‌ایم و خشکسالی نخواهیم داشت.

تعداد سال‌های خشکسالی در کشورمان بیش از سال‌های ترسالی بوده است

وظیفه در ادامه یادآور شد: با نگاهی به وضع بارش‌های 20 سال اخیر متوجه می‌شویم که تعداد سال‌های خشکسالی در کشورمان بیش از سال‌های ترسالی بوده است و اگر بازه 50 سال گذشته را در نظر بگیریم، روند بارش‌ها غیر از این دو سال اخیر، روند کاهشی داشته و روند افزایشی نبوده است. به این معنی که بارش میانگین کشور طی سال‌های 48 تا 57 حدود 260 میلی‌متر بوده است و در سال‌های 88 تا 97 مقدار بارش 230 میلی‌متر است و می‌توانیم بگوییم همواره در این سال‌ها با کاهش بارندگی روبرو بوده‌ایم.

رئیس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی همچنین به روند افزایشی دما اشاره کرد و گفت: دمای هوا در سال‌های گذشته روندی افزایشی را طی کرده است و چنانچه میانگین‌های 10 ساله‌ای که برای بارش در نظر گرفته‌ایم را برای دما در نظر بگیریم نیز روند دما در سه پارامتر کمینه، بیشینه و دمای میانگین روز، افزایشی بوده است. وقتی هوا گرم‌تر می‌شود نیاز آبی و همچنین تبخیر و تعرق بیشتر می‌شود. گیاهان بیشتر به آب نیاز پیدا می‌کنند و میزان تبخیر آب‌های سطحی تشدید می‌یابد. در واقع هر یک درجه افزایش دما، 6 درصد تبخیر را افزایش می‌دهد. بنابراین این تغییرات نشان می‌دهد که نمی‌توانیم با اطمینان بگوییم که وارد دوره ترسالی شده‌ایم چرا که همین روند تغییرات در گذشته نشان داده که خشکسالی و ترسالی روندی نوسانی داشته است.

وی با تاکید بر اینکه ایران کشوری خشک و نیمه‌خشک است، گفت: در این شرایط در چند سال اخیر به ویژه در 10 سال اخیر شاهد خشک شدن دریاچه‌ها، کم شدن آب رودخانه‌ها، وقوع طوفان‌های گرد و خاک و دماهایی که رکورد زده‌اند، بودیم از جمله اینکه دمای 54 درجه را در سال گذشته در اهواز داشتیم و دمای کمینه در تهران رکورد زد و به 33.8 افزایش یافت.

وظیفه تصریح کرد: اقلیم مقوله‌ای بلند مدت است و به داده‌های بلند مدت نیاز دارد و با دو سال افزایش بارش نمی‌توان ادعا کرد که کشور وارد دوره بلندمدت ترسالی شده است. ضمن اینکه این ادبیات در کشور می‌تواند به نوعی فرهنگ مصرف بهینه را زیر سوال ببرد.