جرائم غیرعمد افراد، تبدیل به خدمت در مدارس می‌شود

به گفته‌ رئیس اداره‌ حقوقی‌، مطابق با این طرح، افراد به‌طور غیر مستقیم اقدام به بازسازی محیط فیزیکی مدارس کرده یا در برخی مواقع انجام خدماتی ویژه در راستای فرهنگ‌سازی و ارتقا سطح فرهنگ و مدنیت در جامعه را متقبل می شوند.

مهمان این هفته استودیو الفبا شجاع الدین بهرامی رئیس اداره امور حقوقی و حمایت قضایی کارکنان اداره کل آموزش و پرورش استان زنجان بود. کسی که پیشنهاد انجام خدمات محاکم قضایی را در جهت توسعه فضای فیزیکی مدارس و در نهایت بهره‌مندی فرهنگ استان از این ظرفیت را داده است. با او در زمینه این طرح ابتکاری که ارائه داده گفتگویی انجام شده‌است.

چه زمانی این ایده به ذهن شما خطور کرد؟

با توجه به اینکه سال‌ها بود احساس می شد خلایی در تعاملات بین دستگاه قضایی و آموزش و پرورش وجود دارد که می تواند به واسطه طرح ها یا ایده هایی کامل شود و نتیجه این کار منجر به بهره مندی مدارس و دانش آموزان و در مجموع حوزه فرهنگی استان شود، من اقدام به رایزنی با رئیس دادگستری زنجان کردم و حدودا در سال 96 این موضوع مطرح شد و البته بعد از بررسی های موردی در این زمینه که شخصا انجام دادم، این نتیجه حاصل شد که این طرح می تواند به عنوان راهکاری بدیع و جالب و البته اثرگذار عمل کند و در نهایت این طرحی که ارائه دادم با استقبال مسئولین دادگستری مواجه و جزو برنامه های اجرایی قرار گرفت.

از چه زمانی این طرح در سطح استان اجرا می شود؟

این طرح ابتدا در سال 1396 به این صورت مقرر شده بود که محکوم علیه پرونده ها، بصورت خدمات رایگان در آموزش و پرورش انجام فعالیت نمایند. البته در حوزه خدماتی اما در سال 97 خدمات رایگان تبدیل به خرید تجهیزات و تعمیرات مدارس شد که از این طریق بسیاری از مشکلات مدارس و دانش آموزان خصوصا مناطق محروم هم حل شد.

از چه فرایندی این طرح شما تبدیل به مصوبه یا قانون شد؟

بر اساس سیاست‌ها و اهداف حبس زدایی در قوه قضاییه و نیاز شدید مدارس به تجهیزات و تعمیرات و مساعدت جناب آقای یار محمدی رئیس کل محترم دادگستری شهرستان زنجان و قضات محترم محاکم کیفری زنجان، مجازات‌های جایگزین حبس محکومین پرونده های کیفری در جرایم غیر عمدی، به خرید تجهیزات مورد نیاز مدارس و یا تعمیرات تبدیل شد که از قبل این اقدام، مدارس محروم استان تحت پوشش قرار گرفته و بسیاری از کارهای تعمیراتی و تامین تجهیزات آنان به سرانجام رسید.

قبل از این طرح شما، تاکنون چه اقداماتی در سطح مدارس استان انجام شده است؟

با توجه به اینکه اداره حقوقی چندان ارتباط مستقیمی با مدارس ندارد؛ اما از سال 93 تبدیل به احسن کردن فضاهای آموزشی و تغییر کاربری قسمتی از فضای مدارس به کاربری تجاری جزو برنامه های این اداره بوده و قدم مثبتی هم در این راستا برداشته شده است.

با اجرای این طرح؛ مدارس ما جزو اولویتهای مهم برنامه ریزان قرار گرفت. در هر صورت هدف این است که اگر فعالیتی صورت می گیرد، مناطق محروم بیشتر مد نظر باشد و چه حوزه ای برای کمک و یاری بالاتر از حوزه فرهنگ و تربیت. بر این اساس تاکنون بیش از 600 میلیون تومان از قبل اجرای این طرح نصیب مدارس ما شده است.

در سایر استان‌ها هم چنین طرحی تاکنون اجرا شده یا این طرح اولین بار در زنجان مطرح شده و اجرا می شود؟

این طرح به ابتکار اینجانب و رئیس دادگستری زنجان صرفا در شهر زنجان انجام گرفته و در حال تعمیم به سایر مناطق نیز هستیم و تا آنجایی که اطلاع داریم در سایر استانها به این شیوه انجام نیافته است. از اهداف بعدی ما این است که این طرح در سطح کشور اجرا و حوزه تعلیم و تربیت بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد و تبعات فرهنگی این طرح همه گیر و کشوری شود. ضمنا این طرح مورد توجه وزارت آموزش و پرورش قرار گرفته و در نظر است از تجربیات استان ما، در سایر استان ها نیز استفاده شود.

آیا اجرای این طرح تبعات اخلاقی برای افراد ایجاد می کند؟ مثلا مشخص می شود که چه کسی یک خدمات یا اقدامی را متقبل شده یا عوامل قضایی به عنوان مجری وارد کار می شوند و فرد محکوم ناشناس باقی می ماند؟

خیر هیچگونه تبعات اخلاقی نداشته و اغلب اوقات محکوم علیه ناشناخته می ماند. هدف این طرح توجه بیش از پیش به سنت حسنه خیر و نیکوکاری است. تبعات اخلاقی مثبت و سازنده ای هم دارد. ضمن اینکه افراد نیازمند هم از قبل اجرای این طرح منتفع می شوند.

غیر از مدارس دستگاه های دیگری هم هستند که افراد محکوم را موظف به انجام خدمت یا پرداخت وجهی کرده باشند؟

بله نهادهای پذیرنده در ماده 4 آئین نامه اجرایی ماده 79 قانون مجازات اسلامی پیش بینی شده است؛ ولی نه به این شیوه ای که در آموزش و پرورش اجرا می شود.

کدام دستگاه ها؟

ماده ۴ـ نهادهای پذیرنده موضوع این آیین نامه عبارتند از: الف ـ وزارتخانه های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، آموزش و پرورش، ورزش و جوانان، تعاون، کار و رفاه اجتماعی، فرهنگ و ارشاد اسلامی، علوم، تحقیقات و فناوری، جهاد کشاورزی، راه و شهرسازی، کشور، صنعت، معدن و تجارت، نیرو و نفت و سازمان ها و مؤسسات و ادارات کل تابع آنها.

ب ـ سازمان های حفاظت محیط زیست، میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، آموزش فنی و حرفه ای، اوقاف و امور خیریه، زندان ها و اقدامات تأمینی و تربیتی کشور، پزشکی قانونی و بهزیستی کشور.

پ ـ شهرداری ها، جمعیت هلال احمر جمهوری اسلامی ایران، کمیته امداد امام خمینی (ره)، بنیاد شهید و امور ایثارگران، بنیاد مسکن انقلاب اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان تأمین اجتماعی، کمیته ملی المپیک ایران، بسیج سازندگی، جهاد دانشگاهی و مراکز نگهداری جانبازان، معلولان، سالمندان، کودکان و نوجوانان، درمان اعتیاد وابسته به دستگاه ها و مؤسسات دولتی و عمومی غیردولتی مذکور در بندهای فوق الذکر.

اما به این شیوه که در آموزش و پرورش اجرا می شود در سایر دستگاه‌ها کمتر وجود دارد. دلیل این امر نیز اهمیت و احترام ویژه ای است که دستگاه قضایی برای آموزش و پرورش قایل شده است.

اجرای چنین احکامی در روح و روان و آموزش افراد محکوم چه اثری دارد؟

با اجرای این طرح، استقبال خوبی از سوی محکومین صورت گرفته و آنان با رضایت کامل نسبت به انجام این امر برای آموزش و پرورش اقدام می‌کنند. در هر صورت هر طرحی یک اهداف ضمنی را هم دنبال می کند. این اهداف ضمنی اگر در راستای نیکوکاری و خدمت به هم نوع باشد می تواند از قالب یک طرح خارج و تبدیل به یک «جریان فرهنگی» شود. عمده دغدغه من هم همین است که با اجرای این طرح، نیکوکاری در حوزه تعلیم و تربیت، تبدیل به جریان فرهنگی شود و همه افراد درگیر این امر شوند.

حسب تجربه ای که در زمینه مسائل حقوقی دارید، تبعات مثبت و منفی چنین طرح هایی را چگونه ارزیابی می کنید و انعکاس آن در بین مردم و خصوصا در بین معلمان چیست؟

از زمان اجرای این طرح، اشخاص و محکومین با میل و رغبت و طیب خاطر جرائم را به مدارس پرداخت می کنند و کمک بسیار خوبی در جهت تعمیر و تجهیز مدارس انجام شده و مدیران نیز از این امر کاملا رضایت دارند و بخش قابل توجهی از کمبود تجهیزات مدارس با اجرای این طرح، جبران شده است. از طرفی به دلیل آثار اجتماعی که برای محکومان به حبس در کشور دارد و هزینه مالی که دولت برای آن انجام می دهد، همه اینها با صدور اینگونه مجازات‌های جایگزین حبس، رفع شده‌است.

اگر صحبتی در مورد مسائل حقوقی و قضایی همکاران دارید بفرمائید.

مجددا از جناب آقای یارمحمدی رئیس کل محترم دادگستری شهرستان زنجان و همکاران قضایی ایشان در شعبات کیفری نهایت تقدیر و تشکر را دارم و استدعا دارم در صدور اینگونه احکام و اجرای آن هماهنگی های لازم با این اداره کل داشته باشند تا به نحو احسن دادنامه های صادره اجرا شود و مدیران مدارس نیز بدون هماهنگی با اداره حقوقی، از اجرای دادنامه و یا هرگونه مکاتبه با مراجع قضایی خودداری می‌کنند.