گنج پنهان گیلان در قاب جهانی

به گزارش خبرگزاری صدا و سیما مرکز گیلان، در ۹۰ کیلومتری مرکز استان گیلان، در رشت، روستایی قرار دارد که وجود ویژگی‌های برجسته آن را به روستایی جهانی و هنر زنان آن را به هنری جهانی تبدیل کرده است.
روستایی که نزدیک آن می‌شوی صدای شانه‌های دار چادر شب بافی زنان آن از هر خانه اش به گوش می‌رسد.
زنان قاسم آبادی در کنج خانه‌های خود هنری را نسل به نسل و سینه به سینه آموختند و بافتند که اکنون آوازه آن به جهان رسیده است.

به پای صحبت‌های زینب خاتون ۷۲ ساله قاسم آبادی که می‌نشینی از هنرش می‌گوید: از ۱۲ سالگی این حرفه را از مادرم آموختم و آن‌را به دخترانم یاد دادم.
او ادامه می‌دهد: در گذشته الیاف پیله کرم ابریشم را با دوک به نخ تبدیل می‌کردیم و با آن چادرشب می‌بافتیم، و با فروش آن مخارج زندگی خود را می‌گذراندیم، اما اکنون همه چیز راحت‌تر شده است.
خیرالنسا بانوی ۶۵ ساله دیگر هنرمند قاسم آبادی هم که خبر ثبت جهانی این هنر او را خوشحال کرده است می‌گوید: از کودکی پا به پای مادرم بافت چادر شب را آموختم، اما پس از ازدواج این هنر را به صورت حرفه‌ای‌تر از مادر همسرم آموختم تا جایی که پس از ۴۵ سال تلاش و کار کردن در این زمینه امروز به صورت استاد آن را به دیگران آموزش می‌دهم.
او می‌افزاید: با ثبت جهانی این هنر اقتصاد و اشتغال منطقه بیش از پیش شکوفا می‌شود.

چادری که عرض آن به طول تاریخ است
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان اسناد این هنر کهن بطور مستند از دوره صفویه موجود است، گرچه ممکن است قدمت آن بیشتر از این زمان باشد.
چادر شب یا به گویش گیلگی چاشو نوعی بافت پارچه‌ای ۲×۲زیبا و رنگارنگ است که طرح‌های کارشده روی آن هندسی با ترکیبی هماهنگ از رنگ‌های سفید، سبز، نارنجی، زرد، صورتی، آبی و قرمز است.
شهرود امیرانتخابی مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان می‌گوید: زنان گیلانی طرح‌های چادرشب را بصورت ذهنی و بر اساس عناصر طبیعت و نقوش هندسی از قالی، نقوش حیوانی، نباتی و اشیای پیرامون می‌بافند.

کاربرد چاشو در گیلان
چادرشب جزئی از لباس سنتی زنان گیلانی است. در قدیم از چادر شب به عنوان روانداز استفاده می‌شد برای همین به آن چادرشب یا چاشو می‌گویند.
دختران و زنان گیلانی که لباس قاسم آبادی می‌پوشند، چادر شب را دورکمر خود می‌بستند و با آن به شالیزار می‌رفتند.
چادر شب به عنوان روتختی، رختخواب پیچ، زیرانداز، پرده رومیزی، جلیقه و لباس هم استفاده می‌شود.
در گذشته هر دختری پیش از رفتن به خانه شوهر باید برای خود و فامیل شوهر چادر شب می‌بافت و همچنان رسم است مادران چند چادر شب یک‌رنگ گران بها را در جهاز دخترانشان قرار می‌دهند یا به عنوان چشم روشنی به عروس هدیه می‌دهند.
همچنین چادر شب به‌عنوان سرمایه خانواده بود و خانواده با فروش آن زندگی روزمره خود را می‌گذراندند.

چادرشب از قدیم تاکنون
رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رودسر می‌گوید: در گذشته به علت رونق صنعت نوغانداری و ابریشم، مردمان این خطه از نخ ابریشم که خود از پیله‌های کرم ابریشم استحصال و رنگ می‌کردند چادرشب می‌بافتند.
لیلا رئوف ادامه می‌دهد: به مرور زمان با کم رونقی صنعت نوغانداری در گیلان، نبود ابریشم و گرانی آن به تدریج پنبه و سپس کاموا برای بافت چادرشب استفاده شد.
از سوی دیگر اکنون هنرمندان گیلانی این هنر کهن را امروزی‌تر و کاربردی‌تر کردند و با تولید لباس، مانتو و کیف با طرح چادرشب کمر همت به رونق این هنر سنتی بستند. نوآوری که استقبال زیادی در بین مردم و گردشگران پیدا کرده است.
برخی از هنرمندان قاسم آبادی هم برای حفظ محیط زیست و پیوستن به پویش نه به پلاستیک با دار‌های چادرشب بافی کیسه‌های بافتنی‌ای برای خرید می‌بافند تا سهمی در حفظ طبیعت داشته باشند.

چرایی ثبت جهانی چاشوی گیلانی
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان می‌گوید: وجود نقوش منحصر به فرد، اشتغال ۷۰۰ نفر از اهالی این روستا به حرفه چادرشب بافی، کیفیت منحصر به فرد محصول، کاربرد‌های فراوان آن و ثبت ملی نشان جغرافیایی این روستا از علت‌های ثبت جهانی این اثر صنایع دستی است.
شهرود امیر انتخابی می‌افزاید: فعالیت جوامع محلی، استقبال گردشگران، اهمیت فرهنگ چادر شب در جامعه محلی و وجود موزه تخصصی مردم شناسی از دلایل دیگر ثبت این اثر سنتی است.
لیلا رئوف رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رودسر هم می‌گوید: وجود تعداد زیادی از هنرمندان فعال این رشته هنری در یک روستا، فروشگاه‌های عرضه این دست بافته‌ها، وجود کارگاه هنر و خلاقیت، جاذبه‌های بکر منطقه و پایداری آداب و رسوم توانست در کنار هم موجب ثبت جهانی چادر شب بافی قاسم آباد شود.

مزایای ثبت جهانی چادرشب بافی
ارزش هنر دستان زنان گیلانی پای ۳ ناظر شورای جهانی صنایع دستی را به قاسم آباد کشاند.
رئیس دفتر آسیا و اقیانوسیه شورای جهانی صنایع دستی یک ماه پیش در سفر به قاسم آباد گفت: ثبت جهانی صنایع دستی این منطقه و درگیر بودن مردم با آن موجب رونق اقتصاد منطقه و آشنایی سایر کشور‌ها با فرهنگ بومی روستای قاسم آباد می‌شود.
غدا حیجاوی القدومی افزود: ثبت جهانی این هنر موجب توانمندسازی زنان این منطقه و حفظ این فرهنگ می‌شود.
به گفته مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان مهمترین مزایای ثبت جهانی این صنایع دستی خودباوری و هویت بخشی به منطقه است.
شهرود امیرانتخابی می‌افزاید: توسعه گردشگری، توانمند سازی جوامع محلی و جلوگیری از مهاجرت به شهر‌ها از مزایای دیگر ثبت جهانی این اثر ارزشمند است.
لیلا رئوف رئیس اداره میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی رودسر هم می‌گوید: رونق صادرات، ایجاد اشتغال برای مردمان بومی این منطقه و آشنایی گردشگران با فرهنگ و آداب و رسوم این منطقه از دیگر مزایای ثبت جهانی این اثر کهن است.

معاون گردشگری اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی گیلان هم می‌گوید: مهمترین مزایای ثبت جهانی این هنر کهن حفظ و نگهداری آن، ایجاد اشتغال پایدار، جذب گردشگران خارجی و ارزآوری است.
حمید آذرپور می‌افزاید: چادرشب بافی قاسم آباد در کشور ما تبدیل به یک برند ملی شده است.