کوروش احمدی*
رای به اخراج آمریکا
رای مجلس عراق به خروج نیروهای آمریکایی از این کشور نمایانگر طیفی از اقدامات انتقام‌جویانه موثر علیه دولت ترامپ به‌خاطر اقدام جنایتکارانه‌اش در به شهادت رساندن سردار سلیمانی و همراهان او است. این مصوبه که هم از نظر نمادین و هم محتوایی مهم است، اگر به‌‌درستی پیگیری شود، می‌تواند از جمله خساراتی باشد که آمریکا به‌خاطر این اقدام خواهد پرداخت.
اگر چه برخی شیعیان عراق از این تصمیم مجلس رضایت کامل ندارند و برخی از آنها مانند مقتدی صدر آن را ناکافی دانسته‌اند، اما قطعنامه تحت شرایطی می‌تواند در نهایت زمینه‌های حقوقی و سیاسی لازم برای خروج نیروهای نظامی آمریکا از عراق و کاهش ظرفیت‌های آمریکا در کل منطقه را فراهم کند. باتوجه به بحث‌ها در مورد این مصوبه که به‌شکل قطعنامه‌ای غیرالزام‌آور از تصویب مجلس عراق گذشته، توجه به متن دقیق آن مهم است. این قطعنامه از دولت دعوت می‌کند که: 1- درخواست کمک از ائتلاف بین‌المللی برای مبارزه با داعش را پس بگیرد، 2- به حضور «نیروهای خارجی» در عراق و استفاده آنها از فضا، زمین و آب‌های عراق خاتمه دهد، 3- خواستار آن است که سلاح تنها در دست دولت عراق باشد. این قطعنامه که فاقد جدول زمانی یا ضرب‌الاجل برای اجراست، در یک رای‌گیری علنی به تصویب همه 170 نماینده حاضر در مجلس (از کل 328 نماینده) رسید. نمایندگان کرد و سنی اکثرا غایب بودند. به این ترتیب، اکنون توپ در زمین دولت عراق برای اجرای قطعنامه است. باوجود غیرالزام‌آور بودن آن، قاعدتا عادل عبدالمهدی که کفیل نخست‌وزیری عراق است و گفته می‌شود پیش‌نویس آن را خود تهیه و ارایه کرده بود و در نشست مجلس نیز حمایت خود را از آن ابراز کرد، باید مصمم به اجرای آن باشد. البته باید دید موقعیت او به‌عنوان کفیل نخست‌وزیری چه تاثیری در مقام اجرا خواهد داشت.
اما باتوجه به موافقتنامه‌های موجود بین عراق و آمریکا اجرای این قطعنامه مستلزم سلسله مذاکراتی چندجانبه است که می‌تواند با کمک دیگر اعضای ائتلاف ضدداعش بسیار طولانی و کشدار شود. باید دید که آمریکا چه راهبردی را در این مورد اتخاذ خواهد کرد. آیا برخورد آمریکا ساده و از نوعی خواهد بود که ترامپ در توییتش مطرح کرد؟ یعنی آیا جبران هزینه‌های امریکا را پیش‌شرط جدایی «دوستانه» اعلام خواهند کرد یا با کمک دیگر اعضای ائتلاف ضدداعش وارد مذاکراتی طولانی و پرپیچ و خم خواهند شد؟ آیا خواهند کوشید تا به کمک اقلیم کردستان و سنی‌های عراق که در رای‌گیری پارلمان غایب بودند و ظاهرا مخالف خروج امریکا هستند، نظرات خود را پیش ببرند؟ به‌علاوه، بعد از رسمیت یافتن و ابلاغ تصمیم دولت عراق، آمریکا مطابق توافقنامه موجود یک سال برای تکمیل خروج از عراق فرصت خواهد داشت. نکته قابل‌توجه دیگر در قطعنامه تاکید آن بر محدود شدن سلاح در دست دولت عراق است. معنی این خواسته باتوجه به اینکه قبلا نیروهای حشد شعبی ذیل نیروهای مسلح عراق قرار گرفته‌اند، روشن نیست. آیا این دو خواسته لازم و ملزوم یکدیگرند؟ از این‌رو، این مصوبه مجلس عراق همزمان می‌تواند
مبنای جدیدی برای رقابت بین ایران و عراق در حوزه‌های دیپلماتیک و سیاسی و روابط عمومی در عراق در دور بعد باشد. کاهش پرسنل دیپلماتیک امریکا در عراق طی تحولات اخیر از ظرفیت آمریکا کاسته است؛
هر چند که ایران نیز باتوجه به مشکلات ناشی از تظاهرات ضددولتی در عراق طی سه ماه گذشته اکنون با محدودیت‌های جدیدی روبه‌رو است. از طرفی، خروج آمریکا از عراق اگر برمبنایی دوستانه نباشد و آن‌طور که ترامپ گفته عراق را متحد ایران اعلام کند و برای انزوا و تحریم آن بکوشد، معلوم نیست واکنش کردها و سنی‌های عراق که نشست پارلمان را تحریم کرده بودند، چه خواهد بود و این امر بر وحدت عراق چه تاثیری خواهد گذاشت.
نشانه‌های اولیه حاکی است که ترامپ خروج از عراق را از لحاظ سیاست داخلی و منطقه‌ای به سود خود نمی‌داند و قصد دارد در برابر آن مقاومت کند. خروج آمریکا در این مقطع به ضرر اهداف سیاستی است که دولت ترامپ تعریف کرده است. خروج آمریکا از عراق در 2011 سخت مورد انتقاد جمهوری‌خواهان و اعضای کنونی دولت ترامپ بود، به‌ویژه آنکه تصمیم به خروج در 2011 توسط اوباما گرفته شد و اکنون عراق در پی اخراج آمریکاست. چنین اخراج احتمالی در چنین شرایطی به حضور دیپلماتیک، منافع اقتصادی و ظرفیت اطلاعاتی امریکا در عراق و منطقه نیز لطمه خواهد زد و ادامه حضور حدود 1000 سرباز امریکایی در سوریه را نیز دشوار خواهد کرد. در چنین صورتی به اعتبار آمریکا و قابل اتکا بودن این کشور در کل منطقه لطمه خواهد خورد و علاوه‌بر ایران، روس‌ها و چینی‌ها از دیگر برندگان چنین تحولی خواهند بود. این مهم اگر محقق شود مهم‌ترین نشانه شکست سیاست‌ها و اقدامات ترامپ از جمله ترورهای اخیر در عراق خواهد بود.
*سیاستمدار
منبع: اعتماد
ارسال دیدگاه